آیت الله خامنه ای، بهترین تکیه گاه پس از امام(ره)

خبرگزاری دفاع مقدس، پس از رحلت حضرت امام خمینی(ره) که غم و مصیبت عظما بر سراسر کشور سایه انداخته بود، اعلام خبر جانشینی آیت الله خامنه ای، امید و اطمینان را در دل هاى امت ایجاد کرد.

این امید و اطمینان حاصله در دل امت از عظمت و ابعاد شخصیت آیت الله خامنه اى نشأت مى گرفت.

در بسیارى از محافل و مجالس سخن از جامعیت شخصیت ایشان بوده و هست. ابعاد عبادى، معنوى، عقلائى، علمى، فقهى، اخلاقى، فرهنگى و هنرى، سیاسى، ادبى، اجتماعى، عاطفى، خانوادگى، مبارزات و خدمات در طول نهضت و انقلاب.

اکنون مصمم هستیم که در این مقال و مجال گوش هاى از ابعاد معنوى و عبادى ایشان را مرور کنیم، چراکه بیشتر خواندن و دانستن از شخصیت های بزرگ، معنوی و الاهی، امری مقدس و فیضی معنوی است.

توجه عمیق به معنویت

اولین نکته قابل توجه در این موضوع، مأنوس بودن ایشان با منبع فیض معنویت بوده است. ایشان از کودکى آموزه هاى معنوى را از مادر آموخته و با قرآن، دعا، مناجات، ذکر، زیارت آشنا شده اند. خودشان در این زمینه فرموده اند: "هنوز بالغ نبودم که اعمال روز عرفه را به جا آوردم."(1)

"دوره جوانى و نوجوانى من این گونه بود، دوره انس با معنویت و با دعا و اینها..."(2)

نیایش، حالتى عرفانى است که درآن، وجود آدمى مجذوب خداوند مى شود. دعا و نیایش را مى توان پرواز و عروج روان انسان به آستانه خداوندى دانست. انس با کتاب هاى دعا مانند صحیفه سجادیه، انسان را به این مقصد متعالى نزدیک مى کند.

رهبر معظم انقلاب در این باره مى فرمایند: "تا آنجا که مى توانید با صحیفه سجادیه مأنوس شوید. کتاب بسیار عظیمى است. این که گفته اند زبورآل محمد(ص) واقعاً همین طور است. پر از نغمه هاى معنوى است، دعا درس است، هم درس اخلاق است و هم درس علم النفس است. هم درس امور اجتماعى است."(3)

انس با قرآن

دومین نکته نهفته در شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب که از کودکى و نوجوانى پایه ریزى شده و جریان داشته است تلاوت و تدبر در قرآن بوده است. "ما وقتى بچه بودیم، همه مى نشستیم و مادرم قرآن مى خواند. خیلى هم قرآن را شیرین و قشنگ مى خواند. ماها دورش جمع مى شدیم و براى ما به مناسبت آیه هایى را که در مورد زندگى پیامبران هست مى گفت. من خودم اولین بار زندگى حضرت موسى، زندگى حضرت ابراهیم و بعضى پیامبران دیگر را از مادرم به این مناسبت شنیدم قرآن که مى خواند به اینجا که مى رسید، بنا مى کرد به شرح دادن."(4)

معظم له از چهارسالگى آموزش قرآن را در مکتبخانه فرا مى گیرد و مدام انس داشته و مداومت در فهم عمیق معارف و فرهنگ قرآنى اثرى شگرف در شکل دهى شخصیت معظم له داشته است. عشق و علاقه وافر او به قرآن و قرائت آن موجب شد که جلسات قرآن را در مشهد رونق دهد و شاید از اولین کسانى است که فرهنگ قرائت قرآن را در ایران رایج کردند.(5)

رهبر معظم انقلاب معتقدند که "قرآن مثل یک کتاب معمولى نیست که آدم یک بار بخواند. خیلى خوب، خواندیم، یاد گرفتیم. بعد بگذاریم سر جایش. نه این مثل آب آشامیدنى است و حیاتبخش است. همیشه مورد نیاز است. تأثیر آن تدریجى و در طول زمان است. نهایت ندارد. هدایت او آخر ندارد. هرچه شما از قرآن فرابگیرید، باز یک باب دیگرى هست که گشوده بشود. گره دیگرى هست که باز بشود. مجهول دیگرى هست که معلوم بشود. قرآن این جورى است. لذا باید دائم قرآن خواند."(6)

در واقع یکى از مؤثرترین عوامل شکل دهى به شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب توجه به قرآن است. معظم له مدت ها به تفسیر قرآن در سال هاى قبل از انقلاب اشتغال داشته که برخى از آنها منتشر شده اما مباحث بسیارى از جلسات تفسیر ایشان هنوز تنظیم و انتشار نیافته است. حمایت ها و پیگیرى معظم له بوده و هست که امروز جامعه قرآنى در کشور ما شکل گرفته و رونق یافته است.

تقوا و مبارزه با خواهش هاى نفس

سومین عنصر که در شکل دهى و عظمت شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب مؤثر بوده و هست "تقوا" و "دورى از گناه" است.

همان طور که در مفهوم آن فرموده اند: "تقوا یعنى مراقبت از خود، انسان دائم باید مراقب خود باشد، هم مراقب اعمال و رفتارخود یعنى مراقب چشم خود، زبان خود، گوش خود، دست خود و هم مراقب دل خود باشد، مراقب عدم نفوذ خصال پست حیوانى، مراقب عدم میل دل به هوا و هوس، مراقب مجذوب و فریفته نشدن دل به جلوه هاى پست کننده انسان، مراقب حسد نورزیدن، مراقب بدخواه دیگران نبودن، مراقب وسوسه به دل راه ندادن، دل را جایگاه فضایل و ذکر خدا و عشق به اولیاى الهى و عشق به انسان ها قرار دادن. هم تقواى فکر و عقل داشته باشد یعنى عقل را از انحراف نگه داشتن، از خطاها و لغزش ها بازداشتن، از تعطیل و بیکارگى نجات دادن و خرد را درا مور زندگى به کار بستن، پس مراقبت دائمى از جوارح، از دل و از فکر و مغز تقواست."(7)

عنصر توکل و توسل

چهارمین عنصر در شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب توکل به خدا و توسل به ائمه معصومین(ع) و داشتن انتظار به مفهوم واقعى است. مصداق آنچه را که در قرآن درباره توکل ذکر شده مىتوان در سیره عملى رهبر معظم انقلاب جستجو کرد.

توکل به معناى اعتماد به خالق هستى بخش، واگذارى امور به او و عدم هراس از غیر او، یکى از روش هاى متعالى در تربیت اسلامى است که پایدارى درعمل به آن، انسان را در دشوارترین شرایط به سر منزل نجات و سعادت رهنمون مى شود و به مقصد و مقصود مى رساند. اعتصام به ریسمان الهى به وسیله زیارت و توسل به انبیاء(س) و اهل بیت(ع) و دیگر اولیاى الهى، از راه هاى مؤثر در جلب عنایات ربوبى و تقرب به اوست. همچنین انتظار ظهور منجى بشریت از بافضیلت ترین اعمال و امیدآفرین است. چنانکه رهبر معظم انقلاب فرموده اند: "یکى از ابعاد انتظار، اعتماد و امیدوارى به آینده و مأیوس نبودن است، همین روح انتظار است که به انسان تعلیم مى دهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه کند. اگر انتظار و امید نباشد، مبارزه معنا ندارد و اگر اطمینان به آینده هم نباشد، انتظار معنا ندارد. انتظار واقعى با اطمینان و اعتماد ملازم است."(8)

یکى از طلاب غیرایرانى نقل کرده اند: "وقتى وارد ایران شدم ویزا نداشتم و حتى از داشتن حداقل امکانات محروم بودم. پس از تلاش فراوان، چون جایى براى ماندن نداشتم و از ماندن در حجره دوستان خجالت مى کشیدم، مجبور شدم مدتى در مسجد جمکران اقامت کنم. چند روزى که آنجا ماندم به امام زمان(عج) توسل پیدا کردم. همان شب در عالم رؤیا دیدم کسى به من فرمود فردا شب رهبر معظم انقلاب به مسجد جمکران خواهند آمد، مشکلت را بنویس و تقدیم ایشان کن. من از خواب بیدار شدم نام هاى نوشتم و منتظر ماندم. فردا شب، در نیمه هاى شب دیدم رهبر معظم انقلاب با چند نفر وارد مسجد جمکران شدند و من با تعجب از رؤیاى صادقه، نمى دانستم چه کنم. جلوتر رفتم و نام هاى که در دست داشتم، خدمت ایشان تقدیم کردم. طولى نکشید وقتى که به مرکز جهانى جامعه المصطفى(ص) رجوع کردم به من گفتند که پاسخ نامه شما رسید و شما پذیرش شده اید. به این صورت، مشکل بنده با عنایت رهبر معظم انقلاب حل شد."(9)

کتاب و مطالعه

پنجمین عامل مؤثر در شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب را مى توان انس ایشان با کتاب دانست که از دوران جوانى از برنامه هاى روزانه ایشان بوده است. هم اکنون هم با وجود مشغله هاى فراوان ادامه مى دهند در این رابطه فرموده اند که: "من در دوران جوانى زیاد مطالعه مىکردم. غیر از کتاب هاى درسى خودمان که مطالعه مى کردم و مى خواندم هم کتاب تاریخ مى خواندم، هم کتاب ادبیات، هم کتاب شعر، هم کتاب قصه و رمان مى خواندم. به کتاب قصه خیلى علاقه داشتم و خیلى از رمان هاى معروف را در دوره نوجوانى خواندم، شعر هم مى خواندم. من با بسیارى از دیوان هاى شعر در دوره نوجوانى و جوانى آشنا شدم."(10)

رهبر معظم انقلاب در واقع یک ادیب هستند که این بُعد از ابعاد شخصیتى ایشان ناشناخته مانده است. ایشان در ادبیات فارسى و سرودن شعر ید طولایى دارند و در دوره جوانى با نام مستعار "امین" به سرودن شعر مى پرداخته اند. حجت الاسلام والمسلمین محمدى گلپایگانى رئیس دفتر ایشان که سال هاى زیادى همراه ایشان بوده در این رابطه اظهار مى دارد: "ایشان یک ادیب هستند، یک شاعر هم هستند. اشعارشان بسیار پرمحتوا و دقیق و عمیق است. و در طول سال چندین بار اتفاق مى افتد که جلساتى با شعرا دارند و معمولاً وقتى معروف ترین شاعر هم آنجاست و شعرى را خدمت ایشان مى خواند، وقتى ایشان نظرشان را مى گویند همه در جنبه هنرى و تخصصى مى پذیرند و در واقع نکات بسیار ظریفى از سوى ایشان مطرح مى شود و خودشان در این زمینه صاحب نظر هستند."(11)

انس با مراکز و شخصیت های معنوی

ششمین مورد که در شخصیت معنوى رهبر معظم انقلاب مؤثر بوده و هست، انس ایشان با مراکز معنوى و شخصیت هاى معنوى است. ایشان از همان دوران نوجوانى و جوانى با علما و دانشمندان و اهل فضل و تقوا نشست و مجالست داشته اند، نظیر شخصیت هایى همچون آیت الله بروجردى، آیت الله میلانى، آیت الله قزوینى، امام راحل، آیت الله حاج شیخ مرتضى حائرى یزدى و غیره.

در دوران دفاع مقدس با رزمندگانى همچون شهید چمران و سایر مبارزین و پس از مجروحیت نیز که به ریاست جمهورى نائل شدند مرتب با خانواده شهدا دیدار داشته اند و از برکات معنوى شهیدان بهره مند بوده و هستند.

ایشان توانسته اند با حکمت و برنامه ریزى و با وجود مشغله هاى فراوان، به همه ابعاد زندگى توجه کافى و لازم داشته باشند. در مقام رهبرى نیز پس از رحلت امام(ره) با دسیسه ها و توطئه هاى گوناگون رو به رو شده و جریان انقلاب را از بحران هاى خطرناک عبور داده و مدیران و مسئولین نظام را در چارچوب رهنمودهاى امام راحل مدیریت کرده اند. همه اینها ناشى از شخصیت پرعظمت و معنوى معظم له بوده و هست که در این رابطه خاطره ها و نمونه هاى بسیار فراوانى نقل شده که به علت عدم ظرفیت به ناگزیر از ذکر آنها صرف نظر مى کنیم.

پاورقی؛
1ـ گفت و شنود رهبر معظم انقلاب با جوانان، 14بهمن76.
2ـ همان.
3ـ بیانات رهبر معظم انقلاب،22مهر1374.
4ـ بیانات رهبر معظم انقلاب، 14بهمن76 .
5ـ روزنامه کیهان، (مصاحبه با سیدمرتضى فاطمى).
6ـ دیدار با قاریان قرآن،31مرداد1388.
7ـ خطبههاى نماز جمعه تهران،28مرداد1384.
8ـ بیانات رهبر معظم انقلاب، 22اسفند1368.
9ـ "آب آیینه آفتاب"، صفحه 56، چاپ مؤسسه امام خمینى(ره)، قم.
10ـ گفت و شنود رهبر معظم انقلاب با جوانان، 14بهمن76.
11ـ گفتگوى اطلاعات بینالملل با رئیس دفتر رهبر معظم انقلاب.