کتاب «تبارشناسی واژه فتنه» با زیرعنوان بررسی معنایی، ریشه‌ای و واژه‌شناسانه فتنه، به قلم احسان مقصودی، از سوی دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شده است.
کتاب «تبارشناسی واژه فتنه» از پنج فصل به شرح زیر تشکیل شده است: در فصل اول با عنوان «اهمیت واژه‌شناسی فتنه» در ابتدا، دلیل اهمیت، لزوم و وجوب بحث، تفکر و تعمق در کلماتی که شرع مقدس و سیره اهل بیت(ع) بر آن تأکید دارد و در قرآن‌کریم ذکر شده است ـ که فتنه نیز از جمله آنها است ـ بیان شده. سپس از (فتنه) به‌طور اخص در این مقوله ـ یعنی دلایل لزوم شناخت فتنه ـ قلم به نگارش در آمده است.
در فصل دوم با عنوان «اتیمولوژی (ریشه‌شناسی) فتنه» به دنبال یافتن ریشه یا ریشه‌هایی برای واژه فتنه در فرهنگ‌های لغت عرب، لغت‌نامه‌های فارسی و کتب تفسیری پرداخته می‌شود تا تمام وجوهات معنایی این واژه و رابطه آن با ریشه‌های سه‌گانه فتنه، در متون مختلف از دیدگاه لغوییون و واژه‌شناسان، مشخص شود.
در فصل سوم با عنوان «فتنه در علوم و ادبیات مختلف» به بررسی فتنه در علوم و ادبیات مختلف پرداخته می‌شود و وجوهات معنایی فتنه و ترکیبات آن در ادبیات فارسی، ادبیات عرب، ادبیات عرفانی، علم حروف و در نگاه تفسیری مورد تحلیل قرار می‌گیرد. فتنه در قرآن کریم و کلام ائمه معصومین(ع)، خصوصاً نهج‌البلاغه، دارای اهمیت بسیار است.
در فصل چهارم با عنوان «مفهوم فتنه از نگاه شرع مقدس» به واژه‌شناسی فتنه از نگاه شرع مقدس یعنی قرآن کریم و کلام امیرالمؤمنین علی(ع) در نهج‌البلاغه پرداخته و وجوهات معنایی آن در قرآن کریم و نهج‌البلاغه، شناسایی می‌شود. در فصل پنجم، ضمن مقایسه ریشه‌های سه‌گانه فتنه، با یکدیگر، با توجه به آنچه که در فصول گذشته بیان شده است، در یک جمع‌بندی، یک معنای ریشه‌ای جامع و کامل، به‌عنوان ریشه اصلی فتنه، برگزیده می‌شود و سپس تعریف جامع و کاملی برای فتنه از دیدگاه واژه‌شناسانه، بیان می‌شود.
در بخشی از معرفی این کتاب می‌خوانیم: تاریخ پر فراز و نشیب اسلام نیز همواره شاهد سیلاب‌های گل‌آلود بحران‌ها، خدعه‌ها و فتنه‌هایی بر پیکره اجتماعی و اعتقادی خود بوده است که فتنه‌گران سودجو با خدعه و نیرنگ از جهالت مردم، کسالت جامعه و عدم کفایت حاکمان، سوء‌استفاده کرده، هیزمِ تر، سوزانده و با جولان دادن در میدان جامعه، از سوزش این آتش پر دود، بهره‌ها برده‌اند.
گاه با تفرقه‌‌افکنی در میان پیروان یک مکتب و فرقه، با طرح مباحثی در باب حکومت و مشکل اعمال حاکمیت (بدون ادعا نسبت به اصل مسئله خلافت)، گاه با طرح مباحث عقیدتی، ایجاد شک و تردید در اصول، مبانی و ایدوئولوژی‌های مکاتب و به زیر سؤال بردن اصول اعتقادی، برای به انحراف کشیدن افکار و آراء عمومی، گاه به تخریب چهرههای اصیل و معتقد که پایه‌‌ها و ستون‌‌های اصلی جامعه اسلامی بودند، پرداخته و آنان را به انزوا کشیدند تا بتوانند افکار انحرافی خود را ترویج دهند و با غبار‌آلود کردن شرایط جامعه، چهرههای شیطانی خود را چند صباحی در پس پرده تزویر و ریا مخفی کنند و بر هدف اصلی خود که منزوی کردن حق و حقیقت است، دست یابند.
گاه نیز با تحریک قبایل، گروه‌ها و نژادها برای ایذاء مسلمانان، همواره لطمات اقتصادی، اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی فراوان بر پیکره جامعه وارد ساخته‌اند و در موارد بسیار دیگری که در تمام آنها، فتنه‌هایی بر پا گشته، جامعه اسلامی خود را در آماج حملات فتنه‌گران یافته است. لذا شناخت فتنه و ابعاد مختلف آن، یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی، سیاسی و حتی اعتقادی هر جامعه به شمار می‌آید که بدون این شناخت، امکان هیچ نوع درمان، پیش‌گیری و گریز از فتنه وجود ندارد.
کتاب «تبارشناسی واژه فتنه» با زیرعنوان بررسی معنایی، ریشه‌ای و واژه‌شناسانه فتنه، تألیف احسان مقصودی، به همت انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) به بهای 105 هزار ریال منتشر شد.
