نوشتن از جنگ نيازمند نگاه‌های نو است

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس،‌ امروزه ادبیات دفاع مقدس به عنوان یکی از حوزه‌های ادبی پرطرفدار کشورمان، حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد. حوزه‌ای پر سوژه و شایدکم کتابکه فرصت‌ها و تهدیدهای بسیاری را پیرامون خود احساس می‌کند.

 

در حالی که به تازگی سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را پشت سرگذاشته‌ایم و هنوز بحث «کتاب» داغ است، به سراغ جواد کلاته عربی مسئول بخش ادبیات دفاع مقدس مؤسسه فرهنگی، هنری روایت 27 بعثت رفتیم تا مروری بر حال و اوضاع کتب این حوزه داشته باشیم. کلاته با 10 سال سابقه نویسندگی تا کنون چهار عنوان کتاب به رشته تحریر درآورده است که دو عنوان از آنها با نام‌های «بیش از چند نفر» زندگینامه سردار شهید عباس جولایی و «مگر چشم تو دریاست» زندگینامه مادر شهیدان جنیدی(چهار برادر شهید) مربوط به حوزه دفاع مقدس هستند.

 

در پرداختن به دفاع مقدس شاید برخی از ژانرها موفق‌تر باشند. اگر شما بخواهید زندگینامه یکی از سرداران شهید جنگ تحمیلی را که شخصیتی واقعی است به شکل رمان بنویسید، با مشکلات عدیده‌ای رو به رو می‌شوید. چراکه در داستان‌نویسی شما پا در مرز خیال می‌گذارید، در حالی که شخصیت رمانتان واقعی است. اینجاست که غالباً ژانر خاطره‌نویسی موفق‌تر عمل می‌کند.

 

البته این حرف به معنی تعطیل کردن سایر ژانرها مثل همان رمان‌نویسی که شما اشاره کردید نیست. ولی به نظر می‌رسد در حال حاضر خاطره‌گویی و خاطره‌نویسی در این حوزه حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشد. اکنون ما فرصت کمی برای ثبت خاطرات یادگاران جنگ داریم. هرچه زمان می‌گذرد دستمان از حیث منابع شفاهی کوتاه‌تر می‌شود. در آینده خواهی نخواهی بحث خاطره‌نویسی منتفی می‌شود. قطعاً آن زمان مجال برای رمان‌نویسی بیشتر می‌شود.

 

از حیث ثبت خاطرات بله، اقتضای زمان است. اما یک مشکلی که این عرصه از آن رنج می‌برد، عدم توجه به نوآوری است. به عنوان مثال در اوایل دهه 80 قالب‌های جدیدی وارد بازار شد با این مضمون که جنگ یا شهدای دفاع مقدس را از نگاه مادران، همسران و... به رشته تحریر درآورند. این قالب نگارشی آن زمان یک نوآوری محسوب و باعث جذب مخاطب می‌شد. اما اکنون که بیش از یک دهه سپری شده، خیلی از نویسندگان این حوزه تنها به کپی‌برداری سبک‌های رایج می‌پردازند و کمتر شاهد نوآوری هستیم.

خوب است اما می‌تواند بهتر باشد. اکنون ناشران خوبی در این عرصه داریم که موفق عمل می‌کنند. اما به شکل کلی یک عقب‌ماندگی در این حوزه وجود دارد به این معنی که دیر عمل کرده‌ایم و زمان به ضرر ما است. اگر فرض بگیریم یک میلیون نفر در جنگ شرکت داشته‌اند، در برابر این آمار چه تعداد کتاب منتشر شده است. یک مثال مصداقی بزنم، در لشکر 27 محمد رسول‌الله الله(ص) 150 فرمانده گردان شهید وجود دارد. در چند سال گذشته ما تنها توانسته‌ایم زندگینامه حدود 30 تن از این شهدا را منتشر کنیم. خیلی مواقع هم که به سراغ خانواده‌ها یا همرزمان شهدا می‌رویم، می‌گویند در این سال‌ها کجا بودید؟ پس می‌بینیم که همین الان با همه تلاش‌ها و کوشش‌هایی که صورت می‌گیرد، عقب‌ماندگی زیادی داریم.

 

فروش هر کتابی نیاز به تبلیغ دارد، اما هزینه‌های تبلیغ زیاد است. اگر این هزینه‌ها کاسته می‌شد، به حتم هر کتابی را به شکل شایسته‌تری به خواننده معرفی می‌کردیم و مسلماً در فروش کتاب نیز تأثیرگذار بود. البته عنایت و توجه مقام معظم رهبری به کتب دفاع مقدسی بسیار کمک حال نویسندگان و دست اندرکاران این حوزه می‌شود. وقتی ایشان به کتابی تقریظ می‌نویسند، توجه عمومی به این حوزه افزایش می‌یابد. تأثیر توجه رهبری به قدری است که من نمی‌توانم بگویم اگر این توجه نبود، الان در برابر پاسخ سؤال شما چه جوابی می‌توانستم بدهم.

بله، خوشبختانه نویسندگان خوبی در این حوزه داریم. اما به نظر من انتشاراتی‌ها باید مراقب باشند هر کتابی را به هر قیمتی منتشر نکنند. مسلماً اگر یک خواننده یک بار با کتاب ضعیفی در حوزه دفاع مقدس رو به رو شود، اقبالش برای سایر کتاب‌های این حوزه را از دست می‌دهد. در ضمن ما پذیرای نگاه‌های نو در این مقوله باشیم. شاید باید از آدم‌های جنگ نیز بخواهیم تا اجازه ورود نگاه‌های نو را بدهند. البته محتوا که یکی است و باید ارزش‌های رایج در دفاع مقدس حفظ شود، اما می‌شود نگاه‌های نو چه از حیث قلم، سوژه و نحوه پرداختن به مقوله جنگ را پذیرا بشویم. نوآوری باعث جذب مخاطبان بیشتر می‌شود.

منبع: روزنامه جوان