گروه فرهنگ و هنر
دفاع پرس ـ رسول حسنی؛ بعد از گذشت 30 سال از پایان جنگ تحمیلی هنوز آن طور که
باید این حادثه بزرگ به تصویر کشیده نشده است. این معضل دلایل متعددی دارد که هر
کدام در جای خود قابل تحلیل است و هر یک از فعالان فرهنگی از نگاه خود آن را بررسی
کرده است.رهبر معظم انقلاب نیز در جایگاه یک فرهنگ‌شناس جامع‌الاطراف در بیانات مختلفی طی سال‌های رهبری‌شان بر لزوم توجه به دفاع مقدس و حفظ و صدور آن در قالب کالای فرهنگی تاکید داشته و معضلات و ظرفیت‌های کار در این حوزه را مورد مداقه قرار داده‌اند.
متن زیر تدوین و یازخوانی بیانات معظم‌له در دیدار فعالان فرهنگ دفاع مقدس می‌باشد که قسمت دوم آن را می‌خوانید:
«حادثه دوم فروردین ـ مدرسه فیضیه ـ در مقابل حادثه پانزده خرداد قابل مقایسه نبود. حادثه ابعاد خیلی زیادی نداشت. امام توانست آن حادثه را برای به حرکت درآوردن ملت ایران مورد استفاده قرار دهد. در پانزده خرداد یک حادثه خودجوش بود. محصول حرکتی بود که امام در دوم فروردین به وجود آورد. می‌خواهم بگویم که این یک گنج است. آیا ما خواهیم توانست این گنج را استخراج کنیم، یا نه؟ این هنر ماست که بتوانیم استخراج کنیم.»
«همین برادران جانباز و آزاده‌ا‌یی را که ملاحظه می‌کنید، هر حادثه‌ا‌یی که برایشان اتفاق افتاده، و هر تجربه‌ی مخلصانه‌‌ایی که یا خودشان نشان دادند یا در دیگری دیدند، به نظر من کافی است تا انسان‌هایی را هدایت کند. این حادثه‌ها و تجربه‌ها، ماها را واقعاً هدایت می‌کند.»
«سعی بر این بوده آن مفاهیم والا به دست فراموشی سپرده بشود؛ تلاش شده، آن عزت، اعتماد به نفس و اقتداری که رزمندگان ما که توانست آن پیروزی در دفاع مقدس را رقم بزند، ـ فراموش شود ـ آن خصلت‌ها، برای ملت و کشور ما، نیاز است. این‌ها را بایستی نگه داریم و در مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی با تلاشی که می‌شود برای به فراموشی سپردن آنها، مقاومت کنیم. کار شما روایت دفاع مقدس و همین مجاهدت بزرگ است.» «نباید تصور کرد که مضامین دفاع مقدس، مضامین تکراری است. خیلی از مفاهیم و مضامین در مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی این تلاش هشت ساله وجود داشته که هنوز درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی آنها کار و فکر نشده است.»
«متأسفانه میدان هنر هنوز دست شماها نیست. یکی از معجزات انقلاب، پرورش هنرمندان و روایت‌گران تاریخ انقلاب است. بحمداللَّه تعدادی هم هستید، اما کسانی هم هستند که از لحاظ عِده و عُده بر شما ترجیح دارند، از شما جلویند و امکانات در اختیارشان است؛ بعضی‌شان از لحاظ هنری هم سرشارند، اما ثروتی در خدمت بیگانگان، و تیغی در دست دشمنانند. هنرمندان جایگاه رفیعی در مقابلم دارند؛ اما آن هنرمندانی که هنرشان در خدمت بیگانگان است، هرچند هنرشان هم بالاست و از لحاظ هنری بسیار برجسته‌اند، ولی من در هنری که آنها دارند، ارزشی حس نمی‌کنم.»
«یکی از نقص‌های کار ما هم البته این است که آثارمان امکان انعکاس بینالمللی، کمتر پیدا کرد. البته دلائلی دارد؛ جشنواره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بینالمللی، کارهایی که راویت درستی از دفاع مقدس، انقلاب و ارزش‌های نظام جمهوری اسلامی باشد، مطلقاً راه نمی‌دهند. اما مستمع به این جشنواره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اختصاص ندارد. می‌توان مخاطبانی برای کتاب‌ها و فیلم‌های دفاع مقدس پیدا کرد.»
«از اولی که دفاع مقدس شروع شد همه دست‌های شیطانی در صدد بودند که نگذارند شکوه این حادثه منعکس شود، سعی‌شان این بود که نگذارند آن عظمت منعکس شود. در طول این سال‌های بعد از جنگ، خیلی‌ها تلاش کردند که نگذارند این حماسه‌ها زنده بشود. شما عکس این عمل کنید؛ نقطه‌ی مقابل این عمل کنید. شما که آنجا بودید، بگویید؛ بگذارید این نوشته‌ها همدیگر را تقویت کند. باید هر چه بیشتر گفته و نوشته و صادقانه‌تر منعکس بشود. نباید کم گذاشت؛ باید همه‌ی جزئیات مهم و تأثیرگذار را بیان کرد.»
«ما در این ماجرای هشت ساله، یک پیروزی مطلق به دست آوردیم. ما جنگ را شروع نکرده بودیم که بگوییم فلان جا را می‌خواستیم بگیریم، نتوانستیم، پس ناکام شدیم؛ قضیه این بود که دشمنی به ما حمله کرده بود و می‌خواست بخشی از خاک ما را بگیرد؛ همه دنیا هم به او کمک کردند؛ ما هم مردانه ایستادیم؛ پیروزی از این بالاتر؟ این پیروزی را با همین ابعاد، با همه خصوصیاتی که در آن وجود دارد، ما باید روایت کنیم. این کار هنرمندان، نویسندگان، سینماگران، شاعران، نقّاشان است و فرهنگ و هنر است.»
«امروز کار عده‌ای که به میدان جنگ رفتند تمام شد؛ آنها کار خودشان را کردند. پس از پایان کار آنها، کار یک خیل عظیم دیگری آغاز می‌شود؛ علاوه بر گزارش‌هایی که در دوران جنگ دادند. نوبت این خیل عظیم ـ هنرمندان ـ است که این دیگر مسأله‌اش هشت سال نیست؛ هشتاد سال هم اگر طول بکشد، جا دارد.»
«دستگاه‌های استکبار یکی از کارهایشان این است که به‌آسانی هم نمی‌گذارند چیزی که شما ترجمه کردید، به دست مخاطبانش برسد. برخلاف ماها که گاهی خیلی روشنفکر میشویم و میگوییم که همه‌چیز دست همه‌کس برسد، آنها نه، آنها بسیار متعصّب و در این زمینه سخت‌گیرند.»
«کسانی هم می‌خواهند بعمد این خورشید فروزان و این منبع نورانیت و درخشندگی را از خاطره‌ی ملت ببرند؛ چون هر کس که باید در این دوران بیفتد و آن را بشناسد و خصوصیات آن را لااقل تا حدودی درک کند، در خود احساس عزت و انگیزه و امید می‌کند. این ملت اگر این توانایی را در خودش ببیند و وجود این ظرفیت را در خودش احساس کند، در ادامه‌ی این راه و در حرکت عظیمی که در پیش دارد، هیچ مانعی نمی‌تواند جلوی او را بگیرد. لذا نمی‌خواهند این خودآگاهی در مردم ما به‌وجود بیاید. ما باید تلاش کنیم این خودآگاهی به‌وجود بیاید.»
«نسل جدید ما متأسفانه کم‌اطلاع است. باید کاری کرد که نسل جدید و نسل‌های بعد، از این ظرفیت، از این ذخیره عظیم و از این گنج تمام نشدنی استفاده روحی کنند؛ امید پیدا کنند و خودشان را بشناسند.»
«امروز وقتی راجع به دفاع مقدس که مهم‌ترین موضوع هنری است صحبت می‌شود بعضی از آثار در گوشه و کنار پیدا می‌شود که نه فقط عظمت را نمی‌بینند؛ بلکه یک نقطه ضعف را پیدا می‌کنند و آن را مورد مداقه قرار می‌دهند! هدف از این کارها چیست؟ این خدمت به ملت ایران است که در تهاجمی که به مرزها، شخصیت، عزت، تاریخ و هویت ملی او شده است. آن را با زبان هنر زیر سؤال ببریم؟! این‌ها به نظر من تصادفی به نظر من غیرعادی می‌آید. البته تقصیر از هنری و فرهنگی کشور است؛ آنها هم باید سازماندهی کنند؛ باید کار کنند.»
«کدام هنرمند است که از روحیه‌ی حماسى پرشور ملت در مقابل دشمن بتواند بگذرد. اگر هنرمندهای ما این را نمی‌بینند و به آن نمی‌پردازند، باید ببینیم عیب کار کجاست. یا در نگاه هنری، یا در عرضه‌ی درست، یا تأثیراتی که سیاست‌ها و دشمنان در فضای فرهنگی کشور دارند می‌گذارند، مشکلی وجود دارد؛ والّا چطور ممکن است یک ملت فراموش کند یا نبیند و نفهمد؟ لذا خاطره‌گویی و ثبت کردن این حوادث، نقش خیلی زیادی در این مسأله دارد.»
«قضایای دوره‌ی دفاع مقدس را بایستی مستند کرد، تبیین کرد، مستدل کرد تا براساس آنها آثار هنری به‌وجود بیاید. ما هرچه برای دوره‌ی دفاع مقدس سرمایه‌گذاری و کار کنیم، زیاد نیست؛ چون ظرفیت هنری و ادبی کشور برای تبیین این دوره، خیلی گسترده، وسیع و عمیق است و از این ظرفیت تاکنون استفاده‌ی خوب و درخوری نشده است»
«ما پیشرفت داشتیم، تکامل داشتیم؛ ممکن است آنچه که بوده، از انتظار ما کمتر بوده، اینکه ما انتظار بیشتری داشته باشیم از آنچه که اتفاق افتاده، از واقعیت راضی و نباشیم، خیلی خوب است، لیکن اینکه تصور کنیم با این همه تلاشی که شده جلو نرفتیم، درست نیست. درست پیش رفتیم، کار انجام گرفته است.»
«همه جنگ، داخل جبهه‌ها نیست. بسیاری از مسائل جنگ، داخل خانه‌هاست؛ در مجموعه‌های تصمیم‌گیری است؛ در مجامع بینالمللی است. ببینید؛ در دوره جنگ، از طرف مجامعی که ادعا می‌کردند در مسائل جهانی بی‌طرفند، در مقابل یک اعمال غرض واضحی قرار گرفتیم. ادعاهای بسیار بزرگی هم می‌کردند. کسانی که امروز شما می‌بینید درباره سلاح‌های کشتار جمعی و سلاح‌های شیمیایی و میکروبی داد سخن می‌دهند، به رژیم عراق سلاح شیمیایی دادند؛ دو قطب بزرگ دنیای آن روز، آمریکا و شوروی با همه ساز و برگشان به کمک عراق آمدند. این‌ها کجا و در کدام یک از آثار هنری ما درست تبیین و تشریح شده است؟
