عرفان‌پور: شعر انقلاب، شعر زندگی است/ اسفندقه: کاش قسمت‌هایی از «دست خون» به کتاب درسی بیاید

به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، چهارمین نشست «رصد صبح» با نقد و بررسی مجموعه شعر «دست خون» از سروده‌های علی محمد مودب با حضور میلاد عرفان‌پور، مرتضی امیری اسفندقه، محمود اکرامی و هادی خورشاهیان در فرهنگسرای انقلاب اسلامی برگزار شد.

 

در ابتدای این نشست، علی محمد مودب شاعر و سراینده اثر درباره کتاب «دست خون» اظهار داشت: من اهل روستای تقی آباد در تربت جام هستم. سال ها بود که به دلیل مشغله به روستای خود سر نزده بودم. هویت ما آن جا شکل گرفته است ولی در حال حاضر شکل روستا تغییر کرده است و مدرنیزه شده است و قهر طبیعت مانند خشکسالی پیش آمده است. سبک زندگی قدیم تغییر کرده است. در گذشته بیشتر مردم روستانشین بودند و حالا بیشتر شهرنشین و هویتشان متفاوت شده است. مفهوم کار و کارگری و همیاری و کمک کردن تغییر کرده است. وقتی متوجه شدم که خودم هم رفته رفته گذشته را فراموش کرده ام تصمیم گرفتم داستان گذشته را به صورت شعر در بیاورم.

هادی خورشاهیان از نویسندگان و منتقدان ادبی در مورد اشعار مودب گفت: مودب عینیت های ما را به خودمان نشان می دهد. ما نیاز داریم که به گذشته خود برگردیم. حال اکنون ما حال قشنگی نیست. همه افسرده و دلمرده هستیم. مودب در این منظومه چهارپاره به سبک خراسانی ما را به خودمان بر می گرداند. او در مورد روستای کودکی خود سروده است و در دنیای امروز غنیمتی است کم نظیر.

وی در ادامه افزود: ادبیات قرار است که آیینه تمام نمای دوران ما باشد. در این کتاب همه خاطرات مطرح شده خاطرات مشترک ما  و واقعی است. ما نیاز داریم به خودمان برگردیم. با مهربانی و برادری به جایی می رسیم. و در کتاب به اصالت خود بر می گردیم.

این نویسنده در بخش بعدی سخنان خود خاطر نشان کرد، کتاب «دست خون» در همان مسیر که نامه حضرت امیر به مالک می تواند تحول آفرین باشد امکان اثرگذاری بر مخاطب و جامعه را دارد و اقتدا به همان فرامین الهی و ولایی دارد.

خورشاهیان گفت من که خود پدرم شهید شده است و اهل خراسانم کاملا با این متن ارتباط برقرار می کنم و می فهمم مودب از چه چیزهایی سخن می گوید. خورشاهیان با نقد جریان های خودباخته و روشن فکری و تاکید بر لزوم توجه به غیرت ملی و ایرانی و اینکه آرامش امروز ما در بسیاری از کشورهای مطرح اروپا که خیلی ها سنگ آنان را به سینه می زنند نیز وجود ندارد شعر مودب را شعری بی پیرایه و صادقانه و ایرانی قلمداد کرد.

این رمان نویس و شاعر گفت: دو گروه ناامیدی را در جامعه منتشر می کنند یکی کسانی که کشور را در مقابل غرب می کوبند و تحقیر می کنند و یکی قدیمی های ما که زمان طاغوت را همچنان تبلیغ می کنند در حالی که بسیاری از روشنفکران زمان طاغوت حقایق و رنج انسان ها در آن دوران را به وضوح بیان کرده اند. هادی خورشاهیان با ذکر خیری از رمان علیرضا قزوه به نام «برادر انگلستان» از قضاوت های غیر منصفانه درباره نویسندگان و شاعران صرفا به خاطر اینکه به جریان روشنفکری اقبال نکرده اند، انتقاد کرد.

محمود اکرامی شاعر، مردم شناس و منتقد ادبی گفت: در مورد این کتاب حرف زدن کاری سهل و ممتنع است. کتاب «دست خون» آدمی را در سه مرحله از زندگی نشان می دهد. مودب خودش را در گذشته در روستای خود به تصویر می کشد به شکل یک «روستاوند». راوی در این کتاب فاعل مشاهده گر است نه ناظر. خودش در تمام آن خاطرات حضور داشته است و عمل کننده به کار است. در مرحله بعدی از روستا به شهر رفته و شهروند می شود و دغدغه های او مشکلات شهر شده است و در مرحله آخر «جهان وند» است و دغدغه هایش بزرگتر از شهر و کشور خود می شود و به مسایلی چون افغانستان و جنگ جهانی و... می پردازد و غصه دنیا را می خورد. دغدغه های روستا و شهر و دنیا را با هم دارد. مانند خانه های کوچک شهر مانند قوطی کبریت یا برج های بلند که به آسمان حمله می کنند.

این منتقد در ادامه از مشکلات شهر گفت و افزود: در روستاها همه کوچه ها کج بودند و قبله خانه ها راست ولی در شهر همه کوچه ها و خانه ها راست هستند، خیابان ها نیز ولی قبله کج می شود. این تفکر فن سالاری است که مودب در کتاب خود آن را زیر سوال برده است.

اکرامی فر گفت: تئوری در جامعه شناسی است به نام تئوری انبوه تنها که می گوید انسان ها در جمع قرار دارند ولی تنها هستند. در عصر حاضر از جمعیت می ترسیم و گذشته از تنهایی. مودب در کتاب از نگاه یک مردم شناس حرف می زند. دنیای امروزه شی سرور است، یعنی ما زیرمجموعه چیزی هستیم که با پول خریده ایم. مودب به این نگاه انتقاد دارد و معتقد است معنویت حرف اول را می زند.

وی در ادامه در مورد تکنیک های فنی اثر نیز گفت: دو شیوه در انتقال معنا در ادبیات وجود دارد؛ آشنا و آشنا زدایی. در روش آشنا نویسنده از تجربه های مشترک استفاده می کند که یادآوری موضوعی برای مخاطب است. در روش آشنازدایی حرف های تازه مطرح می شود که مخاطب متعجب می شود. مودب در این اشعار از روش آشنا استفاده کرده است که برای همه آشنا است. در این مجموعه ابتدای ماجرا، سوال در مخاطب ایجاد می کند. برای ترغیب او به ادامه خواندن.

در این کتاب تکنیک تکرار برای اثرگذاری در افکار خواننده استفاده شده است. تکرارها متناوب و متناسب است. تکرار گاهی برای تاکید و گاهی برای بی تفاوت سازی استفاده می شود. این تکرار به خوبی در کتاب مطرح شده است. استفاده از اسامی بومی و روستاها در کتاب به خوبی به کار برده شده است. تنوع روستاها مطرح شده است. تکنیک همسویی با جمع از شیوه های اثرگذاری در جمع است. ما برای ادبیات عامیانه سه ویژگی را لازم داریم ذهن، زبان و نحو عامه. شکستن زبان فقط معیار عامه نیست.

اکرامی فر در ادامه گفت: مودب در کتاب انسان تک ساحتی را نقد می کند. شاعر نباید ادا در بیارود و باید خودش باشد.

در ادامه میلاد عرفان پور در مورد شعر انقلاب گفت: شعر انقلاب شعر زندگی است یعنی همه جهات زندگی را شامل می شود و اشعار مودب از جمله اشعار اصیلی انقلاب اسلامی است به همین خاطر برآمده از زندگی طبیعی اوست. در شعر او هم عشق یافت می شود هم حماسه هم عاطفه. همه ساحت های موضوعی که در ادبیات گذشته ما وجود دارد در این کتاب جمع آمده است.

در پایان مرتضی امیری اسفندقه شاعر و کارشناس ادبی در مورد مودب گفت: بعضی روستانشین ها به شهر رفته تحصیل می کنند و دوباره به روستا بر می گردند و به مردم روستای خود کمک می کنند و شاعر می تواند این گونه به روستای خود کمک کند با یادآوری خاطرات گذشته و زندگی روستایی مردم. شاعر باید تلاش کند که مشکلات جامعه را مطرح کرده و حل کند. شاعر وقتی به زادگاهش برگشته جامعه شناس برگشته است و می تواند لایه لایه مشکلات جامعه را حل کند. در این کتاب مودب از کسی جانبداری نکرده است و فقط به ایرانی بودن پرداخته است.

وی ادامه داد: این آخرین کتاب علی محمد مؤدب به راستی برگ برنده و اثر ارجمندی است.

اسفندقه باخواندن بخش هایی از شعر دستخون توجه مخاطبان را به زیبایی های ادبی و زیستی این کتاب جلب کرد و افزود: کاش قسمت هایی از این کتاب آموزنده در کتاب های درسی بیاید و معلمان آن را به نسل های بعدی بیاموزند.

در حاشیه این نشست آثار شاعران حاضر با تخفیف ویژه عرضه شد و در پایان این نشست علی محمد مودب و دیگر شعرای حاضر در مراسم  به امضای کتاب هایشان برای مخاطبان پرداختند.