به گزارش سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس، این کتاب حاصل بخشی از تحقیقات میدانی و کتابخانهای احمد خامه یار درباره زیارتگاههای سوریه، در طول اقامت چندین سالهاش در این کشور (در سالهای پیش از آغاز بحران کنونی سوریه) است.
در این کتاب بیش از ۱۰ اثر و مکان منسوب به رسول خدا(ص) و حدود ۶۵ زیارتگاه منسوب به اهل بیت آن حضرت معرفی و بررسی تفصیلی شده است.
همچنین تعداد قابل توجهی از زیارتگاههایی که در گذر زمان از میان رفته، از لابهلای متون تاریخی استخراج و معرفی شده است.
در معرفی هر زیارتگاه، تلاش کرده تا به موارد زیر بپردازد: موقعیت جغرافیایی و محل وقوع زیارتگاه، زندگینامه صاحب مزار با استناد به منابع معتبر تاریخی، بررسی و تعیین میزان اعتبار زیارتگاه و مشخص کردن نوع رابطه آن با صاحب مزار، تاریخچه زیارتگاه و زمان ساخت آن، اشاره به اقوال مورخان و جهانگردان درباره آن، و در پایان توصیف معماری و وضعیت کنونی ساختمان زیارتگاه.
نویسنده درباره این کتاب نوشته: با توجه به ضرورت انجام تحقیقات میدانی درباره زیارتگاهها، بارها به مناطق مختلف سوریه سفر کردهام و بهجز چند مورد انگشتشمار، از سایر زیارتگاهها بازدید و شخصاً تصاویری از آنها تهیه کردهام. همچنین تلاش کردهام توصیف دقیقی از آخرین وضعیت هر زیارتگاه ارائه دهم و متن الواح سنگی و کتیبههای تاریخی موجود در زیارتگاهها را عیناً بازخوانی کنم.
این کتاب شامل سه بخش و هر بخش شامل سه فصل است:بخش اول به معرفی و بررسی آثار پیامبر (ص) و زیارتگاههای همسران ایشان و نیز بنیهاشم اختصاص دارد. در فصل اول این بخش، آثار و مکانهای منسوب به رسول خدا (ص) نظیر مسجد «مَبرَک الناقه» (یا نشستگاه شتر پیامبر) در شهر بُصری، قدمگاههای منسوب به ایشان در «مسجد جامع قَدَم» در حومه جنوبی دمشق و «مسجد کریمیه» در شهر حلب، اثر کف دست پیامبر (ص) در «مسجد بانقوسا» در حلب، تار موهای منسوب به آن حضرت در «خانقاه سعدیه» دمشق، «مسجد مغربی» لاذقیه و مسجد جامع حلب، و نیز برخی مکانهای رؤیت آن حضرت در خواب بررسی شده است.
در فصل دوم بخش اول، سه زیارتگاه منسوب به همسران پیامبر (ص) در قبرستان بابالصغیر دمشق، شامل امسلمه، امحبیبه و حفصه بنت عمر معرفی شده است. فصل سوم این بخش نیز به معرفی و بررسی زیارتگاههای بنیهاشم، از جمله مزار قُثَم بن عباس بن عبدالمطلب در شهر «التلّ» در شمال دمشق، زیارتگاههای منسوب به جعفر طیّار و دیگر رجال بنیهاشم نظیر حمزه و غَیداق فرزندان عبدالمطلب در دو استان لاذقیه و طرطوس، مزار عقیل بن ابیطالب در شهر «باب» و مزار فرزندان جعفر طیار در شهر حمص اختصاص دارد.
بخش دوم کتاب، به زیارتگاههای منسوب به ائمه شیعه (ع) اختصاص دارد. در فصل اول این بخش، بیش از ۱۵ مقام و مزار منسوب به امیر مؤمنان (ع) در سوریه معرفی شده است. تعدادی از این زیارتگاهها در مناطق حاشیه رود فرات قرار دارد و با حضور تاریخی آن حضرت در مسیر جنگ صفّین، ارتباط دارد.
در فصل دوم بخش دوم، پنج زیارتگاه رأس الحسین (ع) در شهرهای مسکنه، حلب، معرةالنعمان، حماه و دمشق بررسی شده است. در فصل سوم این بخش نیز چهار مقام و مزار منسوب به امام زینالعابدین (ع) و یک مزار منسوب به امام جعفر صادق (ع) معرفی شده است.
موضوع بخش سوم این کتاب، زیارتگاههای فرزندان و نوادگان ائمه (ع) در سوریه است. در فصل اول این بخش، زیارتگاههای پسران ائمه (ع) از قبیل زیارتگاههای عبدالله بن امام زینالعابدین (ع)، عبدالله بن امام جعفر صادق (ع) و سرهای شهدای کربلا در قبرستان بابالصغیر دمشق، زیارتگاه محسن بن امام حسین (ع) و چند مزار منسوب به محمد حنفیه بررسی شده است.
فصل دوم بخش سوم، به زیارتگاههای دختران ائمه اختصاص دارد. در این فصل زیارتگاههای بااهمیت و مشهوری همچون آستانه حضرت زینب دختر امام علی (ع)، سکینه دختر امام علی (ع) و رقیّه دختر امام حسین (ع) در دمشق و اطراف آن، زیارتگاههای منسوب به زینب یا امکلثوم دختر امام علی (ع)، سکینه و فاطمه دختران امام حسین (ع) و امالحسن دختر امام حسن (ع) در قبرستان بابالصغیر دمشق، به تفصیل بررسی شده است.
در فصل پایانی کتاب با عنوان «زیارتگاههای نوادگان ائمه (ع) »، قبور و مزارات امامان اسماعیلیه مانند زیارتگاه امام عبدالله الرضی در شهر «سَلَمیه»، زیارتگاه امام احمد الوفی در شهر «مصیاف»، زیارتگاه امام حسن بن نزار در شهر «قَدموس»، و همچنین زیارتگاه سید محمد ابوعابد در شهر «دیرالزور» معرفی شده است.
در پایان هر فصل، زیارتگاههایِ در ارتباط با موضوع همان فصل که امروزه از میان رفته یا محل آنها شناخته شده نیست، با استناد به منابع تاریخی استخراج و معرفی گشته است.
در پایان متن کتاب نیز سه پیوست شامل: ۱٫ اسناد، ۲٫ طرحها، نقشهها و کتیبهها، و ۳٫ تصاویر (شامل ۱۵۱ عکس) ضمیمه شده است.
لازم به ذکر است مراحل آماده سازی این کتاب در پژوهشکده حج و زیارت انجام شده و در ۳۹۶ صفحه و در قطع وزیری در آذر ماه از سوی نشر مشعر وابسته به بعثه مقام معظم رهبری، ۱۰۰۰ نسخه
و به قیمت: ۱۳۰۰۰ تومان منتشر شده است.
برای دریافت فایل متنی این کتاب اینجا کلیک کنید.
شایان ذکر است، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج وزیارت تاکنون حدود ۱۰۰۰ عنوان کتاب با موضوع حج وزیارت منتشر کرده است که تمامی این کتابها به صورت الکترونیکی به نشانیhttp://lib.hajj.ir/ قابل دسترسی است.
