به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، دولت سعودی روز دوشنبه (۱۶ دی) با میزبانی ازهشت کشور حاشیه دریای سرخ، ائتلاف جدیدی با نام «شورای کشورهای عربی و آفریقایی حاشیه دریای سرخ و خلیج عدن» را به راه انداخت.
«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی پس از نشست وزرای خارجه کشورهای شرکت کننده (اردن، سودان، مصر، جیبوتی، سومالی، یمن و اریتره) اشاره‌ای به مفاد میثاقنامه ائتلاف جدید نکرد اما گفت که این ائتلاف در نظر ندارد نیروی نظامی مشترکی را تأسیس کند.
سیاست تشکیل ائتلاف‌های مختلف با نام‌های گوناگون از سال ۲۰۱۵ در رأس اقدامات سیاست خارجی دولت سعودی قرار گرفته است. ائتلاف‌هایی که با نگاهی به بدان‌ها متوجه سرنوشت مبهم و عدم کارایی آنها می‌شویم.
دولت سعودی در پنج سال گذشته به طور میانگین هر سال یک ائتلاف تشکیل داده است اما عملی شدن اهداف اعلامی این ائتلاف‌ها تا کنون در سایه‌ای از ابهام قرار دارد.
با نگاهی به رفتار سیاست خارجی دولت سعودی در سال‌های گذشته به خصوص پس از روی کار آمدن «محمد بن سلمان» متوجه می‌شویم که ریاض برای تأمین امنیت خویش دو راهبرد اساسی را در دستور کار خود قرار داده است: ۱- تشکیل ائتلاف‌های اسلامی و عربی ۲-استمداد از اصطلاح جامعه جهانی
در خصوص مورد اول به تفصیل در ادامه توضیح خواهیم داد اما در خصوص مورد دوم باید گفت هر زمانی که دولت سعودی در معرض تهدیدات امنیتی واقع شده به سرعت تلاش کرده تا امنیت داخلی خویش را به امنیت جهانی گره زده و مدعی شود که امنیت جهانی به خطر افتاده است و کشورهای جهان باید برای رفع آن وارد عمل شوند.
این رفتار را به وضوح پس از حمله پهپادی نیروهای یمنی به خط لوله راهبردی شرق به غرب (۲۴ اردیبهشت ۹۸) مشاهده کردیم و ریاض پس از آن به جای اینکه در جهت تأمین امنیت منابع انرژی خود وارد عمل شود، مدعی شد که امنیت انرژی جهانی به مخاطره افتاده است و کشورهای دنیا باید پاسخ این حملات را بدهند.
پس از آن دولت سعودی خواستار برگزاری نشست فوق العاده مکه با حضور سران کشورهای عربی شد تا به زعم خویش کشورهای عربی را علیه ایران متحد سازد.
پس از حمله پهپادی گسترده یمنی‌ها به تأسیسات آرامکو نیز، دولت سعودی همه کشورها را به مقابله با ایران فراخواند. در ماجرای اخیر و پس از تهدید ایران مبنی بر انتقام سخت از آمریکایی‌ها، کابینه دولت سعودی در بیانیه خود خواستار تأمین امنیت منطقه به دست «جامعه جهانی» شد.
اما در خصوص سیاست تشکیل ائتلاف‌ها، همانطور که ذکر شد، دولت سعودی از سال ۲۰۱۵ به این سو، پنج ائتلاف مختلف را تشکیل داده است که در ادامه بدان‌ها اشاره می‌کنیم:
ائتلاف دریای سرخ
مقدمات تشکیل این ائتلاف از اواخر سال ۲۰۱۷ شروع شد؛ هنگامی که گذرگاه باب‌المندب بعنوان یک آبراه استراتژیک در تیررس نیروهای یمنی قرار داشت. هرچند دیگر استان «تعز» به عنوان منطقه مشرف به باب المندب دیگر در کنترل انصارالله و ارتش یمن نیست اما اولین نشست برای تشکیل این ائتلاف روز دوشنبه در ریاض برگزار شد.
وزیر خارجه سعودی وجود هرگونه نیروی مشترک نظامی را در دستور کار این ائتلاف رد کرد و گفت که تمامی کشورها نیروی نظامی دارند و با یکدیگر همکاری می‌کنند و چه بسا در آینده ساز و کاری برای همکاری نظامی بین تمامی اعضا نیز در دستور کار قرار گیرد.
به گفته ریاض هدف از این ائتلاف، هماهنگی و مشورت‌های چند جانبه برای «مقابله با خطرات» و در سایه «تهدیدات رو به افزایش» است.
«زیاد بن حمزه ابو غراره» دبیرکل هیأت منطقه‌ای محافظت از محیط زیست دریای سرخ به خبرگزاری رسمی سعودی (واس) گفت که کشورهای منطقه به تشکیل چنین ائتلاف نیاز دارند تا امنیت و ثبات منطقه را حفظ کنند.
ائتلاف ضد یمن
دولت سعودی در ۲۵ مارس سال ۲۰۱۵ (ششم فروردین سال ۹۴) «ائتلاف عربی» را با هدف بازگرداندن «عبد ربه منصور هادی» رئیس‌جمهور مستعفی یمن به قدرت و عقب راندن انصارالله و کمیته‌هاتی مردمی از صنعاء آغاز کرد.
در ابتدا اعلام شد که کشورهای مصر، سودان، کویت، امارات، بحرین، قطر، اردن و مغرب در این ائتلاف حضور دارند. از پاکستان نیز دعوت بعمل آمد اما پارلمان این کشور رأی به بی طرفی داد.
قطر در ژوئن سال ۲۰۱۷ به طور رسمی از این ائتلاف کنار گذاشته شد و به مرور مشخص شد که فقط عربستان سعودی و امارات در این کارزار حضور دارند و از سودان نیز فقط نیروهای اجاره‌ای عازم یمن شده‌اند.
در تابستان گذشته نیز برخی منابع از کاهش حضور امارات در یمن خبر دادند و اکنون می‌توان گفت این ائتلاف پس از گذشت پنج سال قائم به نیروی هوایی سعودی، مزدوران یمنی و سودانی است و نه تنها دیگر کشورها خود را کنار کشیده‌اند بلکه ریاض نیز پس از حملات پهپادی در 24 شهریور به جد به دنبال پایان این جنگ بیهوده است.
ائتلاف اسلامی مبارزه با تروریسم
همراه با ادامه حضور و جولان تروریست‌های داعش و در حالی که این گروهک تروریستی مناطق زیادی را در عراق و سوریه در اشغال خود داشت، ریاض با دعوت از کشورهای اسلامی در ریاض خاوستار تشکیل «ائتلاف اسلامی –نظامی مبارزه با تروریسم» شد.
دولت سعودی سپس اعلام کرد که ۴۱ کشور اسلامی برای حضور در این ائتلاف نظامی اعلام آمادگی کرده‌اند. اولین نشست اما در اواخر سال ۲۰۱۷ تشکیل شد و از آن تاریخ به بعد دیگر نمود و ظهوری نداشته و فعالیتی از این ائتلاف مشاهده نشده است.
ناتوی عربی
در جریان سفر «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان سعودی در ۳۱ اردیبهشت ۹۶ و شرکت در نشستی که با حضور ۵۴ کشور اسلامی برگزار شد، دولت آمریکا در بیانیه پایانی پیشنهاد تشکیل «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» یا «مسا MESA» را گنجاند. در این بیانیه آمده بود که «مسا» در سال ۲۰۱۸ تشکیل خواهد شد. اما هرگز تشکیل نشد و تا کنون نیز هیچ نشستی بر این منظور برگزار نشده است.
دولت سعودی پیش فرض را بر این نهاده بود که تمامی ۵۴ کشور حاضر در این نشست، موافق عضویت در ناتوی عربی هستند. اما بحران‌های داخلی جهان عرب به خصوص بحران قطر نشان داد که کشورهای عربی تا تشکیل یک ائتلاف نظامی همچون «پیمان آتلانتیک شمالی» (ناتو) بسیار فاصله دارند. آخرین میخ بر تابوت این رؤیای دور و دراز نیز در فروردین ماه کوبیده شد و مصر اعلام کرد که از «ناتوی عربی» خارج می‌شود.
چهار منبع مصری سپس به رویترز گفتند که به دلیل اینکه این ائتلاف برنامه دقیقی ندارد و همزمان خطر افزایش تنش با ایران را نیز بهمراه دارد، دیگر حاضر به عضویت در این ائتلاف نیست. باید گفت مصر بزرگترین ارتش عربی را دارد و حضورش در هر ائتلاف نظامی می‌تواند وزنه قابل توجهی به حساب آید.
ائتلاف ضد قطر
بحران قطر از ژوئن سال ۲۰۱۷ آغاز شده و کماکان ادامه دارد. چهار کشور سعودی، بحرین، امارات و مصر قطر در ۱۵ خرداد سال ۹۴ سفرای خود را از دوحه فراخواندند و قطر را در محاصر کامل دریایی، زمینی و هوایی قرار دارند.
سپس این کشورها ده شرط را برای عادی‌‌سازی روابط با قطر مطرح کردند که از همان ابتدا مشخص بود که دوحه هیچ کدام را انجام نخواهد داد، این شروط ازین قرار بود: قطع فوری روابط با ایران و ترکیه، اخراج اعضای حماس قطر، مسدود کردن حساب‌های بانکی اعضای حماس و توقف کمک مالی به آنها، اخراج اعضای اخوان المسلمین مصر، اخراج مخالفان شورای همکاری خلیج فارس، توقف حمایت از گروه‌های تروریستی، توقف دخالت در امور داخلی مصر، توقف پخش برنامه‌های شبکه الجزیره، عذرخواهی از ۵ کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج و تعهد به پایبندی به کلیه سیاست‌های شورای همکاری خلیج فارس ابن بحران همچنان ادامه دارد و نه تنها ائتلاف ضد قطر به هدف خود که همان منزوی کردن دوحه نرسیده است بلکه با حضور قدرتمند ترکیه در کنار قطر و اقدام آنکارا برای ساخت پایگاههای نظامی در قطر، بحران حاضر ابعاد وسیع‌تری به خود گرفته است.
در بخش پایانی باید گفت که دولت سعودی به علت میزبانی از حرمین شریفین و همچنین درآمدهای سرشار نفتی خود را مرکز جهان اسلام و جهان عرب می‌داند و از این رو تلاش دارد از دو مزیت موجود و خدادادی ائتلاف‌هایی در جهت تأمین امنیت خود تشکیل دهد.
با توجه به این نکته شاید بتواند چرایی عصبانیت عجیب دولت سعودی از نشست کوالالامپور در مالزی (۲۷ و ۲۸ آذر) که با حضور سران کشورهای ایران، ترکیه و قطر و نمایندگان ۲۰ کشور اسلامی برگزار شد را درک کرد.
باید گفت ریاض از تشکیل هر گونه ائتلافی که خود در مرکزیت آن نباشد به شدت هراس دارد.
منبع: فارس
انتهای پیام/
