خبرگزاری دفاع مقدس: امیر سرتیپ ستاد فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم النبیاء (ص) ارتش در یادداشتی در خصوص هفته دفاع مقدس که در اختیار خبرگزاری دفاع مقدس قرار گرفته است، نوشت: پدافند هوایی را می توان به سه دوره؛ قبل از پیروزی انقلاب، بعد از پیروزی انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی و بعد از دوران دفاع مقدس، تقسیم کرد. با توجه به این تقسیم بندی، پدافند هوایی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با سامانه هایی که از بلوک شرق و عمدتاً از بلوک غربی وارد شده بود، برای حفظ صیانت هوایی پایگاه های محدود نیروی هوایی ارتش بود. چون پدافند هوایی در دهه 30 در اختیار نیروی زمینی ارتش بود، در دهه 40 بنام تیپ مستقل دفاع هوایی تحت امر نیروی هوایی ارتش قرار گرفت و به تدریج سامانه های توپخانه ای را کامل شد و با وارد کردن موشک و سایت های راداری از کشورهای غربی و اروپایی، یک مأموریت کاملا استقراری و ثابت در پایگاه های نیروی هوایی برقرار کردند.
بعد از پیروزی انقلاب، مأموریت پدافند هم چنان ادامه داشت تا این که به زمان جنگ تحمیلی رسید و در این مقطع، محورهای نفوذ هواپیماهای رژیم بعث عراق از شمال غرب تا جنوب غرب و حتی بعضاً از مرزهای جنوبی کشور مانند جزیره خارک صورت می گرفت. لذا برای دفاع در برابر این تهاجم، در آن مقطع زمانی که پایگاه های انگشت شماری از نیروی هوایی دارای پدافند بودند، می خواستیم سیستم یکپارچه دفاع هوایی را انجام دهیم و از ورود هواپیماهای ارتش بعث عراق جلوگیری کنیم. باید پدافند هوایی متحرک در اختیار می داشتیم اما برای انجام این امر چند مشکل وجود داشت که نداشتن نیروی انسانی آموزش دیده، خروج متخصصان خارجی از کشورمان و رسیدن به مرحله و قابلیت تحرک پذیری جهت استقرار در نقطه جدید و نیز سرپا ماندن در میدان نبرد، از جمله این مشکلات بود.
به هر حال چون پدافند هوایی می بایست با این هجمه دشمن در دوران دفاع مقدس مقابله می کرد، متخصصین پدافند هوایی و شهدای عزیزی که در رأس آن ها شهید ستاری به عنوان یک شهید پدافندی قرار داشت، عنوان می کنند که برای برون رفت از این غافلگیری ها باید سامانه های پدافندی را متحرک کرده و نیروها نیز به صورت ضربتی آموزش هایی را فرا بگیرند. لذا این تغییر رویکرد از شهریور 1359 تا اواسط آذرماه همان سال، یعنی کمتر از سه ماه روی می دهد و به دنبال آن سیستم های موشکی هاک در دهلیزها و معابر نفوذی مستقر می شوند. سیستم های توپخانه ای گسترش می یابند و دیده بانی های بصری هوایی هم که تا آن زمان موضوعیتی نداشتند، در 100 نقطه کشور گسترش می یابند تا کمکی برای کشف اهداف هوایی در معابری که نقطه کور محسوب می شود، باشند.
از سوی دیگر سامانه شنود الکترونیکی نیز سنخیتی با سامانه های راداری ما نداشت. زیرا آنها فقط وظیفه شان اشراف اطلاعاتی بود. علاوه بر این در برابر جنگ الکترونیکی هم رادارهای ما تأثیر پذیر بودند ولی با همه این مشکلات، سامانه ها به خوبی استقرار می یابند، نیروی انسانی آموزش های لازم را فرا می گیرند و در فضایی که باید درگیر شوند، درگیر می شوند. به همین جهت در سال 64 طی عملیات والفجر 8 می بینیم که بالغ بر 80 فروند پرنده دشمن را طی 19 روز، سرنگون می کنند. یعنی به قدری پدافند هوایی قوی می شود که تا آخرین روزهای جنگ، نیروی هوایی عراق هر چه تلاش می کند، نمی تواند سایت راداری «سوباشی» را منهدم کند تا اینکه بعد از قبول قطعنامه ناجوانمردانه سایت را مورد اصابت قرار می دهد.
به هر حال این موضوع در دفاع از حریم هوایی جزایر جنوبی هم صادق بود. بدین معنی که بعد از اولین اصابت موشک به سکوی نفتی خارک، با اینکه موشک های «اگزوست» و «سوپر اتاندارد» فرانسوی را هم در اختیار دارد، دیگر قادر به انهدام آن نیست. چون تاکتیکی را که شهید ستاری معاون وقت عملیات نیروی هوایی ارتش و هم رزمان شان مانند امیر غلامی و امیر شاهرخی با همکاری نیروی دریایی ارتش انجام می دهند، موشک ها از فاصله 15 متری تا 100 متری از سطح آب، مورد اصابت قرار می گیرند و بدین شکل کمترین آسیب به سکوهای نفتی می رسد.
اما در بخش سوم یعنی در دوران پس از جنگ تحمیلی، به قدری حساسیت بالا بود که فرمانده معظم کل قوا الویت اول را به پدافند هوایی می دهند و در همین راستا در دهم شهریور 1387 بنا به تدبیر ایشان پدافند هوایی از نیروی هوایی ارتش جدا می شود و به صورت قرارگاهی تخصصی و کیفی، مختص پدافند هوایی تشکیل می شود تا بتواند از همه پتانسیل های موجود در میان نیروهای مسلح کشورمان اعم از سپاه، ارتش، بسیج و ناجا، استفاده و بهره لازم را ببرد.
وقتی این اتفاق می افتد، پدافند به یک نگرش جدید می رسد و آن اینکه چنانچه در حالت سکون باقی بماند نتیجه ای جز انهدام ندارد؛ پس باید سامانه ها متحرک و چابک بوده و از سوی دیگر بومی هم باشند تا در زمان بحران مشکلی که در سال 2003 میلادی برای عراق افتاد، برای ما نیفتد. زیرا در سال 2003 عراق گرچه از سامانه های پدافندی بسیار پیچیده ای برخو دار بود اما به دلیل غیربومی بودن، زمین گیر شد و نتوانست یک اقدام موثر عملیاتی در جنگ 47 روزه خود با آمریکا و متحدانش انجام دهد. از این رو پدافند هوایی بعد از پایان جنگ تحمیلی به این فکر افتاد تا علاوه بر چابک، متحرک و بومی بودن، باید برای مقابله با تهدیدات روز دنیا، خود را به تجهیزات بومی روز مجهز کند. به همین خاطر باید سامانه هایی را در اختیار داشته باشد که چشم بینا، بیدار و بلند جمهوری اسلامی ایران مانند سامانه های راداری شهاب با برد بیش از 700 کیلومتر و رادار کیهانی «سپهر» با برد بیش از 2500 کیلومتر که در منطقه خاورمیانه کم نظیر هستند، باشد.
برای مقابله با جنگ الکترونیک نیز موفق به طراحی و ساخت رادارهایی با طیف های فرکانسی مختلفی هم چون فرکانس های HF، VHF،UHF،S و L، شدیم تا اگر در یک طیف فرکانسی مورد اخلال واقع شدیم، با استفاده از طیف فرکانسی دیگری، همچنان چشم بینا و بیدار داشته باشیم. با این وجود چون پدافند هوایی باید 3600 نقطه از قبیل پتروشیمی، پالایشگاه های نفت، گاز، نیروگاه های برق، سدها و سایر تأسیسات و اماکن مهم و حساس کشور را پوشش دهد، باید دایره ها و دژهای مستحکم دفاعی را در دوردست ترین نقاط بگذاریم و از همان جا دفاع مان را شروع کنیم. لذا برای اینکه در گستره پهناور ایران اسلامی پوشش مناسبی داشته باشیم، باید از پتانسیل تمامی نیروهای مسلح کشورمان استفاده کنیم. به همین خاطر امروز افتخار این را داریم که با همکاری تمامی نیروهای مسلح کشورمان یک پوشش مناسب هوایی را تحت هدایت مرکز فرماندهی و کنترل قرارگاه پدافند هوایی، انجام دهیم. البته ناگفته نماند تمامی این دستاوردهایی که به دست آوردیم، نتیجه مطالعه امروز یا کمک دیگران نیست بلکه ماحصل تجربیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس است.
