گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ رسول حسنی؛ سینمای انقلابی، سینمای متعهد، سینمای دینی، سینمای مقاومت و مفاهیمی از این دست بارها و بارها از سوی برخی صاحبنظران مطرح شده است و هر کدام نیز تعاریفی مطابق ان ارائه داده‌اند که می‌تواند در جای خود مورد نقد و نظر قرار گیرد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی که در حوزه فرهنگ و هنر جایگاه مهمی دارند و نظرات ارزشمندی در این خصوص ارائه داده‌اند طبعا کاستی‌های این حوزه بخصوص سینما را بهتر می‌شناسند و به همین ترتیب راهکارهای استراتژیکی نیز مطرح کرده‌‌اند.
مجموعه «سینمای قدسی» مجموعه نظرات معظم‌له در حوزه سینما و مسائل مربوط به آن است که از سال 1369 تا امروز را شامل می‌شود. مطالعه این بیانات می‌تواند مدیران سینمایی کشور را در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها یاری رسان باشد.
هنر دینی قشری‌گری نیست
«هنر دینى به هیچ وجه به معناى قشری‌گرى و تظاهر ریاکارانه‌ى دینى نیست و این هنر لزوما با واژگان دینى به وجود نمى‌آید. اى بسا هنرى صددرصد دینى باشد، اما در آن از واژگان عرفى و غیردینى استفاده شده باشد. نباید تصور کرد که هنر دینى آن است که حتما یک داستان دینى را به تصویر بکشد یا از یک مقوله دینى صحبت کند. هنر دینى آن است که بتواند معارفى را که همه ادیان ـ و بیش از همه، دین مبین اسلام ـ به نشر آن در بین انسان‌ها همت گماشته‌اند نشر دهد، جاودانه کند و در ذهن‌ها ماندگار سازد.
این معارف، معارف بلند دینى است. این‌ها حقایقى است که همه پیامبران الهى براى آوردن آن‌ها به میان زندگى بشر، بارهاى سنگینى را تحمل کردند. نمى‌شود ما این‌جا بنشینیم و تلاش‌هاى زبده‌ترین انسان‌هاى عالم را ـ که مصلحان و پیامبران و مجاهدان راه خدا بودند ـ تخطئه کنیم و نسبت به آن بى‌تفاوت بگذریم.
هنر دینى این معارف را منتشر مى‌کند؛ هنر دینى عدالت را در جامعه به صورت یک ارزش معرفى مى‌کند؛ ولو شما هیچ اسمى از دین و هیچ آیه‌اى از قرآن و هیچ حدیثى در باب عدالت در خلال هنرتان نیاورید.
آن چیزى که در هنر دینى به‌شدت مورد توجه است، این است که این هنر در خدمت شهوت و خشونت و ابتذال و استحاله هویت انسان و جامعه قرار نگیرد. جامعه ما بعد از پیروزى انقلاب اسلامى احساس هویت کرد؛ یعنى شخصیت خودش را باز یافت. انقلاب ما را زنده کرد و به ما شخصیت داد. انقلاب به ما آموخت که یک ملت مى‌تواند در اساسى‌ترین مسائل جهانى، سخن و موضعى داشته باشد و آن را با صراحت و بدون توجه به این‌که قدرت‌مندان عالم چه مى‌خواهند، ابراز کند و پاى آن بایستد.
ارزش یک ملت در جامعه بین‌الملل به این چیزهاست، نه به دنباله‌روى کورکورانه. امروز هم با قدرت تمام، نظام جمهورى اسلامى و ملت ایران در صحنه جهانى به عنوان یک ملت شجاع که در زمینه مسائل گوناگون صاحب ایده‌اند، مطرحند. درعین‌حال ما بیاییم با کمک هنر خود، دائما از کنار این معنا بساییم، یا آن را به انواع حرف‌ها و لجن‌ها آغشته کنیم. این درست است؟ هنر نباید در این جهت قرار گیرد.
هنر دینى را نباید با هنر قشرى و تحجرگرا اشتباه کرد. هنر دینى عبارت است از هنرى که بتواند مجسم کننده و ارائه کننده آرمان‌هاى دین اسلام باشد. این آرمان‌ها همان چیزهایى است که سعادت انسان، حقوق معنوى انسان، اعتلاى انسان، تقوا و پرهیزگارى انسان و عدالت جامعه انسانى را تأمین مى‌کند.
البته هیچ الزام و اجبارى وجود ندارد که این‌گونه عمل بشود یا نشود. کسانى که با نظرات من در این زمینه‌ها آشنا هستند، مى‌دانند که بنده معتقد نیستم که هنر با بخش‌نامه و دستور و فرمان و حکم و این‌طور چیزها درست مى‌شود. این از آن چیزهایى است که با حکم درست نمى‌شود؛ باید انگیزه وجود داشته باشد؛ هرچند انگیزه‌هاى ناپاک هم وجود دارد.»[1]
«گاهی در فیلم‌ها نقش‌های حاشیه‌ای تأثیرات خیلی زیادی می‌بخشد مثلا در یک مجموعه‌ی تلویزیونی، یک زن دارای شخصیت جذاب و مثبت، حجاب خود را رعایت می‌کند و مراقب حجاب خود است. این یک نقش فرعی و حاشیه‌ای است؛ اما خیلی تأثیر می‌گذارد. یا یک شخصیت جذاب در فیلم در جای حساسی می‌رود نمازش را بخواند. بنده نمی‌گویم حتما نماز، رکوع و سجود نشان داده شود.
گاهی نقش‌های تصنعی نشان داده می‌شود که نماز می‌گزارد و «سبحان ربی‌الاعلی» را غلط می‌خواند؛ بلد نیست و درست نمی‌خواند. بنده این‌ها را نمی‌گویم؛ اما همین قدر معلوم می‌شود که می‌رود نماز بخواند و آستینش را بالا می‌زند که برود وضو بگیرد. چنین نقش‌های حاشیه‌ای گاهی در نوجوان و جوان و یک عالم تأثیر می‌گذارد. از این قبیل هزاران مورد هست. به این نقش‌ها بخصوص در زمینه‌ی دین توجه داشته باشید.
در فیلم‌های ما، کأنّه یک سکولاریزم عملی و نوعی دین‌زدایی وجود دارد! بعضی فیلم‌های تولید شما، باز کمی بهتر است و فیلم‌های تولید جاهای دیگر از این جهت بدتر هم هست؛ یعنی کأنّه نوعی دین‌زدایی از صحنه‌ی زندگی و عمل وجود دارد و دین وجود ندارد! البته بعضی از سریال‌ها و فیلم‌ها خوب است؛ اما بعضی هم این اشکال را دارند.»[2]
«توصیه مؤکد این‌جانب این است که از نیروهاى خلاق، متفکر و مولد در مجموعه پی‌گیر امر نماز، بیشترین بهره‌گیرى صورت گیرد. از توانایی‌هاى نرم‌افزارى در زمینه‌هاى هنر، ادبیات، فیلم و تبلیغات حداکثر استفاده برده شود. راه‌کارهاى برخاسته از توانایى علمى و هنرى انتخاب [شود]، و همه‌ى ظرفیت‌هاى فراوان موجود بکار گرفته شود.»[3]
[1] بیانات در دیدار جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر/ 1380/05/01
[2] بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما/ 1381/11/15
[3] پیام به چهاردهمین اجلاس سراسری نماز/ 1383/06/10
انتهای پیام/ 161
