گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: فرهنگ در جوامع مختلف به‌عنوان زیربنای ساختاری و شکل دهنده به نوع روابط اجتماعی توصیف می‌شود که قدرتش نه بر مبنای مسائل سخت افزاری بلکه با تکیه بر ابزار‌های نرم و غیرملمومس شکل می‌گیرد. به طور کلی در حوزه فرهنگی، کار اصلی با تکیه بر مسائل نرم افزاری است و از این رو نیز همواره مسائل نرم افزاری در حوزه فرهنگ دارای اهمیت دوچندان است.
در جوامع اسلامی نیز آئین‌ها و مراسم‌های مذهبی بخشی از فرهنگ آن جوامع را تشکیل می‌دهند و برگزاری همین مراسم‌هاست که میتواند به گسترش و پذیرش بیشتر آئین‌های اسلامی در میان دیگر جوامع منجر شود. به عبارت دیگر، آئین‌های مذهبی و اسلامی با اجرای اصولی و صحیح خود، دایره نفوذشان از جوامع اسلامی به جوامع غیراسلامی گسترش پیدا خواهد کرد و این نفوذ فرهنگی را در گسترش آئین عزاداری امام حسین (ع) طی ماه محرم از کشور‌های اسلامی به کشور‌های غربی و اروپایی طی چند دهه گذشته می‌توان دید.
از سوی دیگر در میان آئین‌های اسلامی، مراسم سالانه راهپیمایی اربعین حسینی در عراق توانسته طی چند سال گذشته نگاه بسیاری را به خود جلب کند. آئین اربعین طی دو دهه گذشته که از برگزاری آزادانه آن می‌گذرد، هر سال ابعاد بزرگتری را به خود می‌گیرد و امروزه برگزاری این مراسم میلیونی با حضور ملیت‌ها و شهروندانی از کشور‌های مختلف جهان حکایت از آن دارد که دیگر مراسم راهپیمایی اربعین یک مراسم محدود به عراق نیست، بلکه این آئین مذهبی طرفدارانی حتی در دورترین نقاط از کانادا تا آمریکای لاتین را به خود جذب می‌کند که در اواخر ماه صفر عازم اماکن مقدس عراق می‌شوند.
الوقت گزارش داد: راهپیمایی اربعین از حدود دو دهه پیش به صورت آزادانه در عراق برگزار می‌شود و قبل از آن برگزاری آن در دوران صدام ممنوع بود. در اواخر قرن ۱۴ قمری حزب بعث عراق، با برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین مخالفت کرد و گاه با راهپیمایی‌کنندگان با خشونت رفتار می‌شد. آیت‌الله سید محمد صدر در دوره‌ای، پیاده‌روی به کربلا را واجب اعلام کرده بود. حتی در اربعین ۱۳۵۵ هجری شمسی، حزب بعث عراق برگزاری مراسم‌های مذهبی و برقراری موکب و پیاده‌روی به کربلا را ممنوع کرد، اما مردم نجف در ۱۵ صفر آن سال آماده برگزاری مراسم پیاده‌روی اربعین شده و به سمت کربلاء حرکت کردند. این حرکت با برخورد حکومت صدام حسین مواجه شد و تعدادی از مردم شهید و گروهی نیز زندانی شدند. سید محمدباقر حکیم در این انتفاضه به حبس ابد محکوم شد و برای برخی علما همچون علامه عسکری، سید محمدحسین فضل‌الله که از عراق فرار کرده بودند، نیز حکم اعدام غیابی صادر شد. برخی از عراقی‌ها از خاطرات پرخطر خود در زمان صدام برای برگزاری راهپیمایی اربعین به صورت مخفیانه و با عبور از درختان و باغ‌های نخل می‌گویند. در آن زمان شیعیان عراقی مجبور بودند برای آن که از سوی ماموران حکومتی دیده نشوند، برای عبور از مسیر راهپیمایی در میان نخل‌ها و باغستان‌ها عبور کنند. صدام بسیار نگران بود که راهپیمایی اربعین فرصتی برای عرض اندام مردم عراق و بویژه شیعیان این کشور شود و از همین رو به شدت مواظب بود که این راهپیمایی برگزار نشود.
پس از سقوط صدام، عراقی‌ها توانستند راهپیمایی اربعین را به صورت آزادانه در بزرگراه حدفاصل شهر نجف تا کربلا برگزار کنند و دیگر خبری از محدودیت‌های گذشته نبود. از همین رو از سال ۲۰۰۳ این راهپیمایی هرسال بزرگتر و با شکوه‌تر برگزار شده است. این پیاده‌روی که در روز‌های منتهی به ۲۰ صفر و در آستانه اربعین حسینی برگزار می‌شود از نقاط مختلف عراق به‌طرف کربلا و با هدف زیارت اربعین انجام می‌گیرد. بیشتر زائران، از مسیر نجف به کربلا می‌روند و در طول مسیر‌های راهپیمایی، جایگاه‌هایی برای پذیرایی از زائران وجود دارد که موکب خوانده می‌شود. این رویداد را بزرگترین گردهمایی سالانهٔ مذهبی در جهان دانسته‌اند. درباره تعداد حاضران در این راهپیمایی، آمار‌هایی بین دوازده میلیون تا بیست میلیون نفر بیان شده است.
بدون تردید راهپیمایی اربعین علاوه بر ارزش‌های معنوی و دینی خود، دارای ارزش‌های اخلاقی بی‌شماری است و همین ارزش‌های اخلاقی است که در کنار ابعاد معنوی و دینی آن هرساله میلیون‌ها نفر را جذب خود می‌کند. آمار وزارت کشور عراق حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۲شمسی دست‌کم یک میلیون و ۳۰۰ هزار زائر خارجی به عراق آمده و در راهپیمایی اربعین شرکت کرده‌اند. طبق آمار‌های دولت عراق در سال ۱۳۹۷شمسی (۲۰۱۸) این تعداد به بیش از یک میلیون و هشتصد هزار نفر رسیده و انتظار می‌رود در سال جاری، آمار زائران خارجی شرکت کننده در راهپیمایی اربعین به بیش از چند میلیون نفر برسد.
پایگاه عرب زبان العهد عراق، در مهرماه ۱۳۹۸ اعلام کرد که در مراسم پیاده‌روی اربعین این سال تقریباً بیست و یک میلیون نفر طی پنجم تا بیستم ماه صفر (چهارم تا نوزدهم اکتبر ۲۰۱۹) شرکت کردند که ۱۷ میلیون نفر آن‌ها شهروندان عراقی از داخل و خارج این کشور یعنی حدود ۴۰ درصد ساکنان عراق یا حدود ۷۵ درصد جمعیت شیعیان این کشور بودند و به این ترتیب بزرگترین و گسترده‌ترین و عظیم‌ترین تجمع بشری در تاریخ جهان و حال حاضر رقم خورد.
یکی دیگر از مهم‌ترین ارزش‌های راهپیمایی اربعین، جمع آوردن شهروندانی از بیش از ۲۰ کشور مختلف جهان است. در راهپیمایی اربعین سال ۱۴۰۰ اعلام شد که بیش از سه میلیون نفر از زائران ایرانی، نیم میلیون نفر پاکستانی و نیم میلیون نفر از دیگر کشور‌های جهان به‌ویژه هند، جمهوری آذربایجان، ترکیه، افغانستان، لبنان، کویت، بحرین، عربستان و دیگر کشور‌ها بودند و این به معنای بزرگترین تجمع انسانی خارجی در یک کشور طی چند روز است.
نوع تعاملات و روابط اجتماعی شکل گرفته در راهپیمایی اربعین، بزرگترین احساسات و عواطف انسان‌ها را به هم نوعان خود نشان می‌دهد. برگزاری هزاران ایستگاه پذیرایی مردمی به همراه انجام صد‌ها نوع خدمت دواطلبانه حکایت از آن دارد که فارغ از ملیت و زبان‌ها و اقوام، انسان‌ها می‌توانند در کنار یکدیگر یاری رسان دیگران باشند.
در عین حال نکته مهم برگزاری راهپیمایی اربعین، جنبه مردمی و داوطلبانه بودن آن است و از همین رو نیز به نظر می‌رسد که راهپیمایی اربعین توانسته به خوبی جوانب انسانی یک رویداد غیردولتی و غیرسیاسی را در ابعادی جهانی نشان دهد و همین ارزش هاست که باعث می‌شود تا راهپیمایی اربعین به ورای مرز‌های عراق برسد و هر سال شهروندان مختلفی از سراسر جهان در این مراسم شرکت کنند.
انتهای پیام/ ۱۳۴
