گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، هشتمین امام شیعیان، حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، یازدهم ذی قعده، سال ۱۴۸ هجری ـ شانزده روز پس از شهادت جد بزرگوارش امام صادق (ع) ـ در مدینه چشم به جهان گشود. نام مبارکش را «علی» گذاشتند. کنیه اش «ابوالحسن» و القابش، رضا، صابر، رضی و وفی بود که مشهورترین آن‌ها «رضا» است.
پیشوای هشتم (ع) شیعیان پس از شهادت پدر بزرگوارش امام کاظم (ع) عهده دار مقام امامت شدند. امامت آن بزرگوار همچون امامت دیگر پیشوایان علیهم السلام، از جانب خدا و به تعیین و تصریح پیامبر (ص) و معرفی پدر گرامی اش صورت پذیرفت.
حضرت علی بن موسی الرضا (ع) مانند دیگر پیشوایان معصوم علیهم السلام به زیور فضایل اخلاقی و کمالات نفسانی آراسته و از هر گونه زشتی و پلیدی و رذایل اخلاقی منزه بودند و در این راه گفتار و رفتارش الگو و سرمشق دیگران بود. اینک بخشی از خصوصیات فردی و مکارم اخلاقی آن حضرت را از نظر می‌گذرانیم.
۱-جامعیت و وحدت در شخصیت امام رضا (ع): منظور از جامعیت شخصیت، وجود صفات گوناگون اساسی در شخصیت است، پیشوایان معصوم ما و از جمله ححضرت رضا (ع) واجد خصوصیات مختلف بودند و منظور از وحدت در شخصیت، هماهنگی اجزای شخصیت، حاکمیت اصول معین بر رفتار افراد، یکسان بودن واکنش‌ها در موقعیت‌های مشابه است، عصمت پیامبران و امامان معصوم نیز با وحدت شخصیت در آن‌ها رابطه نزدیک دارد.
۲-اصول و ضوابط امام رضا (ع) در ولایتمداری: امام رضا (ع) در گفتگو با مسئولان مملکت و در برابر مستضعفان یک سلسله اصول و ضوابط را در رفتار خود منعکس می‌سازد، حضرت رضا (ع) همه جا مدافع اصول و مبانی اسلام است، او پیوسته بر وفق موازین اسلامی عمل می‌کنند. او همه جا از حق ولایت خود و پدران خود دفاع می‌کند. منطق قوی حضرت رضا (ع) در تمام مباحثشان افراد را مسحور می‌سازد. امام رضا (ع) به مستضعفان احترام می‌گذارد و در مقابل مستکبران بی اعتنایی می‌کند؛ و پیوسته در حفظ شرف و حیثیت افراد می‌کوشید.
۳-امام رضا (ع) به اخلاق عالی و ممتاز آراسته بودند، و بدین سبب دوستی عام و خاص را به خود جلب می‌کردند، از ابراهیم بن عباس صولی نقل شده است که می‌گوید: من ابوالحسن الرضا (ع) را هرگز ندیدم در سخن گفتن، باکسی درشتی کنند، هرگز پا‌های خود را جلو همنشین دراز نمی‌کردند، هرگز در برابر همنشین تکیه نمی‌کردند، هرگز او را ندیدم که قهقهه بزند، بلکه خنده اش تبسم بود.
۴-پرهیزکاری و تقوای امام رضا (ع) طوری بود که نه تنها مردم، بلکه دشمنان نیز به آن اعتراف می‌کردند، همه فکر و اندیشه ایشان، حفظ دین خدا و اجرای وظائف الهی بود و نجات خود و مردم را در تقوا، پرهیزکاری و عبادت می‌دانستند. در مورد امام رضا (ع) باید گفت ایشان اُسوه‌ی کامل عبودیت بودند و در این راه به حدی رسیده بودند که ایشان را عاشق عبادت می‌دانستند، آن حضرت بسیاری از روز‌ها را روزه داشتند و بسیاری از شب‌ها بیدار بودند، به طوری که امام (ع) در هر شبانه روز هزار رکعت نماز می‌خواندند.
۵-سخاوت امام رضا (ع): سخاوت موجب روشنائی و گرم کردن کانون خانواده و بینوایان می‌شود و بهترین تعریف درباره سخاوت بیان امام رضا (ع) می‌باشد که می‌فرماید: انسان سخاوتمند از غذای دیگران می‌خورد تا از غذای او بخورند، ولی انسان بخیل از غذای دیگران نمی‌خورد تا از غذای او نخورند. همچنین روایت شده امام رضا (ع) یک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کردند.
۶-صبر و مقاومت امام رضا (ع): یکی از اصول مشترک در زندگانی امامان که همواره در زندگی آن‌ها مشاهده گردیده، صبر و مقاومت است، این بزرگواران الگوی بزرگ صبرو قهرمان مقاومت بودند. امام رضا (ع) اهل حلم و شکیبایی بودند. افرادی بودند که نسبت به ایشان بی احترامی می‌کردند، اما این بزرگوار در برابر آن‌ها خاموشی را انتخاب می‌کردند.
۷-عزت نفس امام رضا (ع): یکی از اهداف شوم مأمون از مسأله‌ی ولایتعهدی امام رضا (ع) این بود که آن حضرت را با نزدیک کردن به دستگاه پر زرق و برق و برخوردار از لذائذ و نعمت‌های مادی خود، به دنیاپرستی و جاه طلبی متهم کند؛ ولی مناعت طبع و عزت نفس پیشوای هشتم (ع) نقشه مأمون را نقش بر آب ساخت.
امام (ع) پس از پذیرش ولایت عهدی نیز با بی اعتنایی تمام به تشکیلات سلطنتی مأمون، به زندگی ساده و بی آلایش دوران پیش از ولایتعهدی خود ادامه داد و حتی در برابر سیاست مأمون که سعی می‌کرد آن حضرت را وارد کار‌های حکومتی کند، فرمود: این امر هرگز نعمتی برایم نیفزوده است، هنگامی که در مدینه بودم دست خطم در شرق و غرب نفوذ داشت. در آن زمان بر استرم سوار می‌شدم و با آرامی و آزادی کوچه‌های مدینه را می‌پیمودم و این حالت از همه چیز برایم عزیزتر و مطلوبتر بود.
۸-اخلاق و رفتار امام رضا (ع) با خانواده اش:، چون امام کاظم (ع) بیشتر عمر شریف شان در زندان‌ها سپری شد، امام رضا (ع) به عنوان پسر ارشد مسئول نگهداری خانواده ایشان بودند، ایشان در این مدت طوری از خانواده شان مراقبت کردند که اجازه ندادند کسی به آنهابی بی احترامی کند، نهایت احترام را به آن‌ها می‌گذاشتند و خطرات دشمنان را از آنان دور می‌کردند. رفتار امام رضا (ع) با فرزندشان امام جواد (ع) آن قدر محبت آمیز و توأم با احترام بود که ایشان را به نام صدا نمی‌زدند بلکه بیشتر با کنیه مورد خطاب قرارش می‌دادند.
۹-اخلاق و رفتار امام رضا (ع) بامردم: امامان با مردم نشست و برخاست داشتند و درتعاملات اجتماعی به نیکوترین صورت با آنان برخورد می‌نمودند. این سیره چنان نیکو بود که با الگو قرار دادن آنان ما می‌توانیم روش صحیح برخورد اسلامی با افراد گوناگون را بیاموزیم. امام رضا (ع) به عنوان اسوه‌ی کانون مهر و عاطفه نسبت به بندگان خدا بود، ایشان در جایی که مربوط به شخص خودشان بود بزرگترین گذشت ها، عالی‌ترین ایثار‌ها و بیشترین محبت را نسبت به دیگران داشتند، به طوری که اگر فردی حتی کوچکترین خدمتی برای امام رضا (ع) انجام می‌داد ایشان نهایت تشکر و قدردانی را به جا می‌آورد و حتما لطف آن فرد را جبران می‌نمودند.
۱۰-برخورد‌های تربیتی و سازنده امام رضا (ع): در چشم امام رضا (ع) همه افراد مقام و ارزش داشتند و به آنان حرمت می‌گذاشت و برابری انسان‌ها را در حقوق ملاحظه می‌کرد، از تحقیر انسان‌ها و پست شمردن آنان و توهین و استهزاء، سخت جلوگیری می‌کرد و شکل و شمایل و رنگ و ثروت و ... برایشان ملاک نبود بلکه انسان در نظر او محترم و عزیز بود. حتی غلامان هم مورد عنایت و توجه بودند و با آنان هم به عنوان یک انسان برخورد می‌کردند.
امام هشتم شیعیان به سبب همین خصوصیات اخلاقی و بزرگ منشیشان بود که محبوب دل‌های مردم شدند. این محبوبیت تا جایی پیش رفت که خلیفه عباسی نقشه‌های خود را برای تخریب شخصیت امام رضا (ع) به واسطه آلوده کردن ایشان به قدرت، نقش بر آب دید. عاقبت با توجه به اوج‌گیری احساسات مذهبی به نفع امام رضا (ع) و بروز اختلافات خانوادگی در خاندان عباسی، آن امام بزرگوار با دسیسه چینی مأمون خلیفه عباسی، مسموم و به شهادت رسیدند و پیکر مطهر ایشان در حوالی طوس به خاک سپرده شد و اکنون بعد از گذشت سالیان سال این مزار کعبه اهل ولایت از سراسر جهان است.
انتهای پیام/ 121
