شهید «حسن باقری» دوست شناس و دشمن شناس خوبی بود/ او باور داشت که «ما می‌توانیم»

گروه حماسه و جهاد دفاع پرس - محمدحسن جعفری، فکر میکرد و سخن میگفت. گوش میداد و تحلیل میکرد. او نوع فرماندهیش هم فرق داشت. یک اتاق در گلف داشت که دورتا دور آن را نقشه چسبانده بود و هر خبری که به دستش میرسید را روی آن نقشهها پیاده میکرد تا بداند دشمن کجاست و چه میکند و چه میخواهد.

از سوی دیگر بیرون از قرارگاه هم در جستجوی دوستان خود بود. به جبههها و خطوط عملیاتی سر میزد. هر نیروی توانا و با استعدادی را که میدید او را آموزش میداد، به او مسئولیت میسپرد و به فرماندهای دلیر مبدل میساخت. نام سردار شهید حسن باقری از ذهن مردم و فرماندهان پاک نمیشود چرا که او به ما آموخت که «ما میتوانیم». در سیوسومین سالگرد شهادت این سردار متفکر با سردار سرتیپ بسیجی «بهمن کارگر» رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس که از نیروهای او در جبههی سوسنگرد بوده است، به گفتوگو نشستیم که در ادامه میخوانید:

دفاع پرس: چه زمانی با سردار شهید حسن باقری آشنا شدید؟

سردار کارگر: سردار سرلشکر شهید «حسن باقری» اهل تهران بود. من با ایشان بچه محل نبودم اما منزلشان با خانه ما یکی دو خیابان فاصله داشت. آنها شمال میدان خراسان و ما جنوب میدان ساکن بودیم. قبل از انقلاب با خانواده شهید طباطبایی نژاد ارتباط خانوادگی داشتیم و منزل اینها چسبیده به منزل شهید باقری بود اما آشناییمان خیلی کم بود تا اینکه بعد از انقلاب نخست با محمد باقری که اکنون رئیس ارکان و امور مشترک نیروهای مسلح است به دلیل همکار بودن آشنایی شدم.

با آغاز جنگ تحمیلی عراق و در اواخر سال 59 به همراه شهید احمدی خلج از ستاد مرکزی سپاه حکم داشتیم تا پیش آقارحیم (سرلشکر سیدیحیی رحیم صفوی) برویم. قبلا از اینکه برویم محمد افشردی (محمد باقری) به ما گفت وقتی به آنجا رفتید پیش حسن باقری بروید و نگفت که او برادرم است.. ما در اهواز دنبال آقارحیم میگشتیم اما او را پیدا نکردیم و گفتیم پس میخواهیم حسن باقری را ببینیم، وقتی او را دیدیم از شباهت چهره متوجه شدیم که برادر محمد افشردی(باقری) است. او به گرمی از ما استقبال کرد. آن وقت حسن باقری مسئول اطلاعات ستاد عملیات جنوب و مستقر در گلف بود. حسن ما را سوار بر ماشین کرد. یک نفر هم جلو نشست که لهجه اصفهانی داشت که بعد متوجه شدیم او همان آقارحیمی است که دنبالش بودیم. به بهشت شهدای اهواز رفتیم. شهید باقری آنجا خیلی با ما صحبت کرد. شب هم پیش ایشان در قرارگاه گلف ماندیم.

** شیفتهی شخصیت حسن باقری شدیم

در ادامهی آن دیدار به آقاحسن گفتم که میخواهیم در یکی از خطهای مقدم خدمت کنیم و خیلی هم مایلیم که به خرمشهر برویم. اما ایشان پیشنهاد دادند که به سوسنگرد برویم و نامه معرفی ما را برای آقامهدی نوشتند. شهید احمدی خلج مایل نبود که به سوسنگرد برویم اما گفتم هرچه حسن باقری میگوید عمل کنیم بهتر است. در 24 ساعتی که پیش حسن باقری بودیم، شخصیتش ما را شیفتهی خود کرد. او با دستخطش نامهای برای آقامهدی فرمانده اطلاعات سپاه سوسنگرد نوشت و ما به سوسنگرد رفتیم. به نظرم آن وقت فرمانده سپاه سوسنگرد عزیز جعفری بود. پیش شهید مهدی زین الدین رفتیم، خود را معرفی کردیم و در آنجا ماندیم.

در طول شش ماهی که در سوسنگرد بودیم، بین من و حسن باقری ارتباطی صمیمی برقرار شد. هر وقت که او به سوسنگر میآمد به ما سر میزد و هر وقت هم که ما به اهواز میرفتیم به او سر میزدیم. هر بار که به تنهایی یا با شهید زین الدین و شهید احمدی خلج خدمت شهید باقری میرسیدیم، پس از قرائت نماز و خوردن شام، لب جوبی مینشستیم و او از خاطراتش برای ما تعریف میکرد.

** حسن باقری مطهری دفاع مقدس بود

حسن باقری عنصر راهبردی جنگ بود. هم شناخت از اوضاع داشت و هم راهبرد را میدانست. میتوان گفت حسن باقری مطهری دفاع مقدس بود. یعنی همان نقشی که شهید مطهری در انقلاب اسلامی داشت، شهید حسن باقری در دفاع مقدس داشت. شهید باقری هم آینده پژوهی داشت، هم آینده نگری و هم آینده نگاری داشت. حسن باقری یک استراتژیست آرمان گرا و در عین حال واقع گرا بود و به واقعیتها توجه داشت.

به یاد دارم حسن باقری در اوایل سال 60 یک شب با رحیم صفوی به سوسنگرد آمدند. رحیم صفوی خسته بود و گوشهای برای استراحت دراز کشید. من آنجا مسئول تیم شناسایی بودم. قبل از عملیات طریق القدس نیز مسئولیت شناسایی پل سابله را بر عهده داشتم. آن شب نان و پنیر و سبزی داشتیم. نور ساختمان سپاه سوسنگرد که متعلق به ژاندارمی بود با یک موتوربرق تامین میشد و چراغی کم سو در اتاق ما روشن بود. من، شهید زین الدین، شهید احمدی خلج و حسن باقری سر سفرهی شام نشسته بودیم. شهید باقری راجع به آینده جنگ و جبههها طوری صحبت میکرد که برای ما قابل هضم نبود. ایشان میگفت ما در این جنگ حتما پیروز خواهیم شد. سازماندهی میکنیم، مردم به جبهها میآیند و ارتش عراق را شکست میدهیم. در صورتی که ما آن زمان هنوز عملیات بزرگی انجام نداده بودیم و چند ماه بعد عملیات ثامن الائمه(ع) را انجام دادیم. صحبتهای او دوراندیشانه بود. او همیشه آینده را میدید. سالها که گذشت و عملیاتهای بزرگ انجام دادیم و تیپ و لشکرها تشکیل شدند تازه فهمیدیم که او آن وقت چه میگفت.

نفر دوم از راست: سردار شهید حسن باقری و نفر چهارم: سردار محمد باقری در محوطه پایگاه منتظران شهادت اهواز(گلف)

** کتابهای شهید مطهری را برای حسن باقری خلاصهنویسی میکردم

حسن باقری خیلی ژرف اندیش و عمیق نگر بود. ابتدا مسائل را خوب میفهمید و سپس اظهارنظر میکرد. هم گیرندگی خوبی داشت و هم قدرت انتقال و فرستندگی خوبی داشت. در محیط اطراف خودش به همه چیز حتی اشیا هم توجه داشت و سوال این است که یک استراتژیست که درباره کلیت جنگ فکر میکند و عملیات طراحی میکند چگونه به محیط اطرافش و به کسانی که با او کار میکنند حتی در پایینترین رده توجه داشت. او وقتش را طوری تقسیم کرده بود که با همه صحبت کند و مشکلاتشان را بشنود و جواب بدهد. حسن باقری اگر لازم بود برای جا انداختن مطلب ساعتها وقت میگذاشت تا همه توجیه و اقناع شوند. یکی از هنرهای شهید باقری قدرت اقناع گری او بود. اگر من که از نیروهای او در جبهه سوسنگرد بودم ایرادی داشتم، او تحمل میکرد، بحث میکرد تا قانع بشوم. او بلد بود با هر کسی با زبان خود سخن بگوید.

در رفت و آمدهای حسن باقری به سوسنگرد، یکبار شهید زین الدین به او گفت: «کارگر در وقتهای بیکاری کتابهای شهید مطهری را میخواند.» من کتابهای مطهری را به آنجا برده بودم و میخواندم. حسن باقری به من گفت شما که این کتابهای شهید مطهری را میخوانی نکات مهمش را بنویس و به من بگو. یکی از کارهای من در آن شش ماه این بود که چکیده مطالب و نکات ویژه آن را برای شهید باقری میگفتم.

او قدرت جذب بالایی داشت و افراد را با تیپهای مختلف جذب خود میکرد. حسن باقری به لحاظ چهرهای کم سن و سال بود اما واقعا قدرت جذابیت و اقناعگری بالایی داشت. جدای از سوادی که داشت، خداوند حکمت را هم به شهید حسن باقری عطا کرده بود. او حکیم دفاع مقدس بود. او مطالب را خوب گوش میکرد و چون خوب گوش میکرد میتوانست تحلیل خوبی داشته باشد. او بیان خوبی هم داشت.

من نمونه حسن باقری را دیگر ندیدم. بعد از شهادتش ثلمهای به مجموعه دفاع مقدس وارد شد و کسی نتوانست جای او را بگیرد. برای من در زندگیم 2 نفر الگو هستند، یکی شهید حسن باقری و دیگری شهید محمد بروجردی.

** موفقیتهای اطلاعات عملیات در دفاع مقدس مدیون شهید حسن باقری است

دفاع پرس: شهید حسن باقری چگونه توانست تفکر را با عملیات تلفیق کند و مولفههای تفکر مانند اطلاعات و شناسایی را به عملیات پیوند دهد؟

سردار کارگر: اطلاعات عملیات در دفاع مقدس متعلق به حسن باقری است. اطلاعات عملیات یعنی اینکه باید اول بشناسی و بدانی تا بتوانی خوب تصمیم بگیری و عملیات کنی. اگر اطلاعات بر پایه مبانی درست استوار باشد، عملیات موفق میشود ولی اگر اطلاعات ضعیف باشد، عملیات نیز ناموفق میشود. یکی از کارهای خوبی که حسن باقری کرد تربیت نیروهای اطلاعاتی در دفاع مقدس بود و اطلاعات عملیات در دفاع مقدس مدیون شهید حسن باقری است. او این کار را با روش جدیدی انجام داد. یکی از کارهایی که این سردار کرد این بود که بچههای با کیفیت و باسواد را به کار گرفت و برای اینها دورههای آموزشی برگزار کرد. به طور مثال ایشان شهید زین الدین را به ارتش فرستاد تا آموزش ببیند. وقتی آموزش دید تعداد زیادی از نیروها را به سوسنگرد آورد و کلاسهای آموزشی برگزار کردیم که مدرسش زین الدین بود و یکی دو درس هم من تردیس کردم. شهید باقری بر آموزش و تربیت نیروهای کیفی تاکید داشتند.

یکی از ویژگیهای شهید حسن باقری این است که قانع نبود. همیشه هر کاری میکردیم، بیشتر از آن را میخواست. او هم به کمیت و هم به کیفیت اهمیت میداد. به طور مثال ما به پشت مواضع دشمن میرفتیم، شناسایی میکردیم و اطلاعات را برای او میآوردیم. او به ما احسنت میگفت اما باز هم اطلاعات بیشتری میخواست. او در شناساییها بر نکات ریز هم توجه داشت. حسن باقری این را جا انداخت که بدون اطلاعات نباید دست به هیچ اقدامی زد. عملیاتهای بزرگی همچون فتح المبین و بیت المقدس واقعا با یک دید باز و یک شناسایی درست انجام شد. بعدها که شهید علی هاشمی قرارگاه نصرت را هم راه انداخت به پیروی از تفکرات حسن باقری بود.

او توانست در اطلاعات بن بستهای جنگ را کشف کند. در جاهایی که فکرش نمیشد بتوان کاری کرد او با شناسایی و مطالعه این کار را کرد. البته حسن باقری را هم نباید در اطلاعات خلاصه کنیم چرا که او یک فرمانده نظامی نیز بود. شهید باقری در فتح المبین و بیت المقدس یکی از فرماندهان قرارگاههای موفق عمل کننده بود.

** شهید باقری دوست شناس و دشمن شناس خوبی بود

دفاع پرس: برخی امروز دشمنشناس خوبی هستند اما در دوست شناسی مشکل دارند و برخی بالعکس دوست شناس خوبی هستند اما در دشمن شناسی مشکل دارند. به نظرتان شهید حسن باقری چگونه توانست با شناخت دوستان خود نیروهای کارآمد و فرماندهان زبده تربیت کند و همزمان به دشمن، اهداف، مواضع و تحرکاتش نیز توجه داشته باشد؟