«مناجات شعبانیه» ادب بنده در مقابل پروردگار است

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، مناجات شعبانیه از ادعیه متواتری است که روایت شده دعای امیرالمومنین(ع) و امامان بعد از ایشان بوده است متن زیر تفسیری است از امام خمینی(ره) در مورد این دعا که در صحیفه نور به صورت پراکنده آورده شده است. این بیانات با را تخلیص میخوانیم.

مناجات شعبانیه از منظر امام خمینی(ره) اهمیت بالایی دارد ایشان درباره اهمیت این دعا میفرمایند: این دعا متعلق به همه ائمه است و در جای دیگری ار ادعیه مضامینی که در آن است گفته نشده. در این دعا معارف و مسایل بسیاری است درباره اینکه انسان چطور باید با خدای خود مناجات کند.مناجات شعبانیه و همه ادعیه دیگر محض تشریفات نیست. در حالی که بعضی چنین القا میکنند.در حالی که عدهای که درمقابل خدا ایستادند و او را شناختند به معرفت آن دعا دست پیدا کردند.

امام خمینی(ره) بعد در شان مناجات شعبانیه تاکید دارند که باید این دعا را عارف دلسوختهای بخواند و آن را شرح دهد چرا که ما نیازمند شرح آن هستیم. بر طبق این فرمایش حضرت امام(ره) شرح این دعا از عهده هر کسی بر نمیآید.

این مناجات همچنین نقشه راه و سلوک است که میتواند انسان را به جایی که سزاوار آن است میرساند. امام(ره) شرط توفق در این سیر را پرهیز از خود بینی میدانند شخص مناجات کننده باید بداند هر چه هست نقص است و هر چه هست از اوست. هر چه کمال است از اوست، انبیا هم چیزی نداشتند. باید بدانیم همه دنبال او هستند چون محجوبیم، نمی فهمیم که ما دنبال او هستیم. کسانی که این درک را دارند سراغ این معنا میروند.

امام خمینی در ادامه شرح مناجات شعبانیه از «کمال انقطاعی» یاد میکنند. ایشان در این باره میفرمایند: کمال انقطاع همین است که از همه این چیزهایی که هست، به کنار باشند. «ظلوما جهولا» بالاترین وصفی است که خدا برای انسان کرده است. «ظلوما» برای آنکه همه بت ها را شکسته؛ «جهولا» برای اینکه به هیچ چیز توجه ندارد و غافل از همه است.

با توجه به سختی راه امام (ره) میفرمایند ما نمی توانیم این طور باشیم، ما امانتدار هم نمی توانیم باشیم، لکن می توانیم در آن راه باشیم.

«هب لی کمال الانقطاع الیک کمال انقطاع» چی است؟ «وبیدک لابید غیرک زیادتی و نقصی و نفعی و ضرّی»  آدم به حسب ظاهر می گوید همه چیز با اوست. اما وجدان این مطلب که هیچ ضرری و منفعتی به ما نمی رسد الا به دست او، چیزهایی است که دست ما از آن کوتاه است.

حضرت امام درباره التزام اهل بیت به خواندن منجات شعبانیه میفرمایند: روایت شده است همه ائمه این مناجات را میخواندند، این دلیل بر بزرگی این مناجات است. بین آنها و خدای تبارک و تعالی چه مسائلی بوده است؟

باید مصرانه از خدا خواست که به ما توفیق بدهد از این مسائل ولو یک جلوه کوچک در دلها و قلبهای ما واقع بشود، مومن به این بشویم که مناجات خدا با انسان چیست. به مناجات مومن شویم و نگویم اینها اوراد درویشی است. همه این مسائل در کتب ادعیه مبارکه ما که از ناحیه ائمه هدی وارد شده نه به آن لطافت قرآن، اما به نحو لطیف.

کمند کسانی که می توانند پی ببرند تا چه رسد به اینکه ذایقه روح این مسائل را بچشد. چشیدن ذایقه یک مسئلهای فوق این مسائل است.

چه بسا این مسائل عرفانی را عرفا تا حدودی ادراک کنند، به دلیل اینکه آن ذوق عرفانی حاصل نشده است نمیتوانند تشخیص دهند. مسئله فصعق لجلالک (اشاره به بی هوش شدن حضرت موسی(ع)) «صعق» یعنی غش کرد و  انسان هم گمان میکند که خوب افتاد غش کرد غش حضرت موسی(ع) چه بوده است؟ این مسئله ای نیست که غیر حضرت موسی(ع) بفهمد این عبارات سهل و ممتنع هستند. ریاضات بسیار می خواهد تا انسان بتواند بفهمد که ناجیتُه یعنی چه ؟ خدا با آدم مناجات می کند، چی است مناجات؟ چه خواسته اند ائمه؟

امام خمینی(ره) در باره کلمه «صعق» به این مطلب اشاره میکنند که، هر چیزی که در قرآن سر است در ادعیه ائمه هم سر است. در دعای شعبانیه می خوانیم « واجعلنی ممن نادیته فاجابک و لاحظته فصعق لجلالک فناجیته سرا و عمل لک جهرا» مسئله «صعق» در اینجا ، همان معنایی است که در قرآن کریم راجع به حضرت موسی(ع) میفرماید. این ماه صعق است و لازمه این ماه همین است. این ماه تجلی الهی است بر پیغمبر اکرم و این ماه تجلی الهی به تبع پیغمبر اکرم بر امامان است.

مفسران اهل معانی باید این ادعیه ائمه را تفسیر کنند. هم مناجات شعبانیه را هم دعای ابو حمزه ثمالی را. همینطور دعای کمیل که در شعبان وارد شده در پانزده شعبان و شب پانزده شعبان خوانده شود.

منبع

(صحیفه امام،

ج19، ص253 // ج21، ص2 // ج17، ص457 و 458 // ج17، ص 458 //

ج18، ص443 و 444 // ج20، ص249 و 250 // ، ج20، ص 250)